عمل تعویض مفصل لگن برای درمان درد و مشکلات حرکتی
به نقطه اتصال میان استخوان‌های مجاور در قسمت‌های مختلف بدن، مفصل گفته می‌شود. آسیب دیدن مفاصل و عدم عملکرد صحیح آن‌ها باعث باعث به وجود آمدن درد و مشکلات حرکتی مختلف خواهد شد. لگن یکی از مهم‌ترین استخوان‌های بدن به شمار میرود که از سه مفصل اصلی تشکیل شده است. در واقع لگن مانند یک پل ارتباطی میان اندام‌های تحتانی و فوقانی عمل می‌کند و به دلیل وجود بسیاری از اندام‌های حساس در این قسمت از بدن، عملکرد صحیح آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. معمولا با افزایش سن و بروز مشکلات مختلف مانند آرتروز، سیاه شدگی، تصادفات و... مفصل لگن دچار آسیب می‌شود. در چنین مواقعی بیمار برای درمان مشکل مفصل خود بسته به تشخیص پزشک باید به سراغ عمل لگن برود. این عمل توسط متخصص ارتوپد انجام می‌شود.
چه افرادی به عمل لگن نیاز دارند؟
عمل تعویض مفصل لگن که در علم پزشکی به صورت اختصاری آن را THA می‌نامند، به عنوان موثرترین عمل جراحی برای درمان مشکلات حرکتی، آرتروز شدید، دررفتگی‌های مادرزادی مفصل ران، سیاه شدگی پیشرفته سراستخوان ران و... شناخته می‌شود. جراحی تعویض مفصل ران (لگن) از موفق‌ترین جراحی قرن هم محسوب می‌شود. معمولا افرادی که در ناحیه لگن دچار شکستگی یا ایجاد مشکلات حرکتی شده‌اند، پس از انجام عمل لگن و پشت سر گذاشتن دوره‌ی کوتاه نقاهت می‌توانند بدون هیچ مشکلی به زندگی عادی و روزمره‌ی خود بازگردند. گروهی از افراد با افزایش سن و بروز مشکلات مختلف برای مفصل لگن به این عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند. اما سوالی که ممکن است برای شما نیز به وجود بیاید، این است که چه افرادی کاندیداهای اصلی برای انجام عمل تعویض مفصل لگن هستند؟
افراد مبتلا به آرتروز
آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که مناطق مختلفی از بدن را درگیر می‌کند. اغلب افراد با افزایش سن و عبور از میان‌سالی با این مشکل مواجه می‌شوند. آرتروز ابتدا غضروف ناحیه مورد نظر و سپس استخوان ناحیه مفصل را درگیر می‌کند. این بیماری باعث ساییدگی و ایجاد التهاب و تورم در ناحیه مفاصل می‌شود. اگر بیماری دچار آرتروز در مفصل لگن شود، به آن استئوآرتریت گفته می‌شود. ابتلا به استئوآرتریت و درگیر شدن مهم‌ترین مفصل در لگن یعنی مفصل ران، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود افراد به عمل لگن نیاز پیدا کنند.
سایر عوامل موثر در ابتلا به آرتروز عبارتند:
- جابه‌جا کردن اجسام و وسایل سنگین
- عوامل ژنتیکی
- استفاده از پله در طولانی مدت
نکروز می‌تواند نیاز به عمل تعویض مفصل لگن را تشدید کند
همان‌طور که می‌دانید، رسیدن اکسیژن و مواد مختلف به سلول‌های سرتاسر بدن توسط جریان خون برای اندام‌های مختلف بدن امری حیاتی و ضروری به شمار میرود. در برخی از موارد، ممکن است خون به دلایل مختلفی به سلول‌های استخوان لگن نرسد و بدن فرد در این ناحیه با نکروز مواجه شود. مانند استفاده از پودرهای چاقی یا لاغری غیراستاندارد و ... دچار شدن سلول‌های ناحیه لگن به نکروز از دیگر عواملی است که می‌تواند باعث نیاز به انجام عمل لگن شود.
بیماران مبتلا به روماتیسم
معمولا افرادی که به بیماری روماتیسم مبتلا هستند به عنوان کاندیداهای اصلی برای انجام عمل تعویض مفصل لگن شناخته می‌شوند. روماتیسم نوعی بیماری خود ایمنی است که باعث حمله سیستم ایمنی بدن به استخوان‌ها و مفاصل مختلف می‌شود. اگر این بیماری مفصل لگن را درگیر کند و باعث ایجاد التهاب و تورم در این نواحی شود، به احتمال زیاد فرد برای درمان درد و مشکلات حرکتی خود به انجام عمل لگن نیاز پیدا خواهد کرد.
بروز شکستگی و آسیب دیدن لگن
در برخی از مواردی که فرد به دلیل بروز حوادث مختلفی مانند تصادف دچار شکستگی، دررفتگی یا ایجاد آسیب‌های جدی در استخوان لگن خود می‌شود و این استخوان به درستی جوش نمی‌خورد، ممکن است فرد پس از مدتی برای درمان مشکلات حرکتی خود به عمل تعویض مفصل لگن نیاز پیدا کند. این عامل چندان با سن و سال افراد در ارتباط نیست و شکستگی و دررفتگی ممکن است برای هر فردی به وجود بیاید.
عمل جراحی لگن چگونه انجام می‌شود؟
همان‌طور که اشاره کردیم، عمل لگن موفق باید توسط پزشک ارتوپد متخصص، باتجربه، استفاده از تکنیک‌های روز جراحی، و پروتزهای باکیفیت و بروز انجام شود. طی این عمل پزشک ارتوپد مفصل آسیب‌دیده بیمار را از بدن خارج کرده و آن را با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌کند. عمل تعویض مفصل لگن با توجه به میزان پیچیدگی ممکن است بین 1 تا 2 ساعت به طول انجامد. مفصل مصنوعی که از آن برای جایگزین کردن مفصل آسیب‌دیده استفاده می‌شود، دارای بخش‌های مختلفی است که معمولا از جنس سرامیک یا پلی‌اتیلن ساخته می‌شوند.
بخش‌های مختلف مفصل مصنوعی عبارتند از:
- کاسه فلزی
- کاسه پلاستیکی
- سر فلزی
- گردن فلزی
- دسته
پیش از شروع عمل جراحی، بیمار به صورت کامل بیهوش می‌شود و متوجه هیچ‌یک از مراحل تعویض مفصل نخواهد بود. سپس متخصص ارتوپد دست به کار شده و آن قسمت از استخوان ران بیمار را که دچار آسیب شده است، از بدن او خارج می‌کند. در مرحله بعدی متخصص ارتوپد با استفاده از دسته Stem یک کره فلزی را با قسمت آسیب‌دیده استخوان ران جایگزین می‌کند. در مرحله بعد، نوبت به پاکسازی قسمت‌های آسیب‌دیده و غضروف‌های بخشی از استخوان لگن می‌رسد که نقطه اتصال سر استخوان ران با استخوان لگن است. پس از پایان مراحل پاکسازی حفره استابولوم به شکل یک نیم‌کره در می‌آید و کاسه فلزی و پلاستیکی به ترتیب در این قسمت قرار می‌گیرند. در مرحله آخر نیز سر فلزی در کاسه پلاستیکی قرار خواهد گرفت.
آماده‌سازی بیمار پیش از انجام عمل تعویض مفصل لگن
نقش پزشک در آماده‌سازی بیمار پیش از ورود به اتاق عمل و تعویض مفصل لگن بسیار حیاتی است. زیرا بیمار باید برای ورود به اتاق عمل از لحاظ جسمی و روحی آمادگی کامل داشته باشد. پزشک برای ایجاد احساس آرامش و اطمینان در بیمار خود باید او را به طور کامل معاینه کند و تمام آزمایش‌های لازم را بر روی انجام دهد. در صورت مثبت بودن تمامی نتایج، متخصص ارتوپد می‌تواند بیمار خود را از لحاظ روحی و روانی برای انجام عمل لگن آماده کند. از طرف دیگر، بیمار نیز باید پزشک خود را از سایر بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مصرفی خود مطلع کند.
مهم‌ترین اقداماتی که پیش از ورود به اتاق عمل باید توسط متخصص انجام شوند، عبارتند از:
- بررسی وضعیت راه رفتن بیمار و ارزیابی محدودیت‌های حرکتی او
- معاینه دقیق مفصل لگن و ارزیابی میزان درد
- بررسی دقیق تصاویر سی تی اسکن و رادیوگرافی برای ارزیابی وضعیت لگن
- انجام و بررسی انواع تست‌های آزمایشگاهی مانند آزمایش خون و ادرار
- گرفتن نوار قلب از بیمار
- بررسی عکس‌های قفسه سینه بیمار
مراقبت‌های لازم برای دوران نقاهت بیمار
عوامل مختلفی در موفقیت یک عمل جراحی نقش دارند. باید به این نکته اشاره کنیم که مهارت و تجربه پزشک تنها عامل کلیدی و تعیین‌کننده در موفقیتآمیز بودن عمل لگن نیست. مراقبت‌های پزشکی در دوران نقاهت یکی از عوامل تاثیرگذار است که می‌تواند موفقیتآمیز بودن عمل جراحی را تضمین کند. بیمار باید به صورت منظم برای معاینه و انجام تست‌های مختلف به پزشک متخصص خود مراجعه کند تا پزشک بتواند تمامی مراحل بهبود او را زیر نظر بگیرد. البته شما باید در کنار مراجعه به پزشک در دوران نقاهت خود مراقبت‌های دیگری را نیز انجام دهید.
توجه و رسیدگی به زخم جراحی
ناحیه جراحی‌شده توسط پزشک بخیه زده شده و پانسمان می‌شود. متخصص ارتوپد زمان‌هایی را برای تعویض پانسمان مشخص می‌کند که شما باید در این زمان‌ها برای تعویض پانسمان خود اقدام کنید. همچنین در کنار تعویض پانسمان شما باید داروهای تجویزشده از سوی پزشک را که بیشتر آن‌ها آنتی‌بیوتیک هستند، به موقع مصرف کنید.
انجام حرکات نرمشی برای بهبود مشکلات حرکتی
معمولا شما پس از عمل بمدت بسیار کوتاهی باید از واکر استفاده کنید و پس از این دوره، می‌توانید با مشورت با پزشک متخصص خود واکر را کنار بگذارید. در چند ماه اول، عضلات قسمت لگن شما ضعیف هستند و به همین دلیل شما باید برای چند ماه زیر نظر متخصص خود به انجام حرکات نرمشی بپردازید تا بتوانید عضلات خود را تقویت کنید و به زندگی طبیعی و روزمره خود بازگردید.
عمل لگن چه عوارضی دارد؟
جراحی تعویض مفصل ران یا عمل لگن بسیار موفقیتآمیز است. توجه داشته باشید که انجام عمل تعویض مفصل لگن زیر نظر یک جراح باتجربه و متبحر، استفاده از تکنیک روز توسط پزشک، استفاده از پروتزهای باکیفیت و .... احتمال بروز عوارض مختلف را تقریبا به صفر نزدیک خواهد کرد.
مراجعه به بهترین متخصص برای تعویض مفصل لگن
تعویض مفصل لگن یکی از عمل‌های جراحی است که افراد به دلایل مختلفی مانند افزایش سن، ابتلا به آتروز، روماتیسم، نکروز در ناحیه لگن، تصادفات، دررفتگی‌های مادرزادی هیپ، شکستگی‌ها و ... به انجام آن نیاز پیدا می‌کنند. انتخاب یک متخصص ارتوپد باتجربه برای انجام عمل لگن می‌تواند بسیاری از عوارض جانبی این عمل را کاهش داده و احتمال موفقیتآمیز بودن عمل تعویض لگن را بسیار افزایش دهد.
