شکستگی کفی سرامیکی در پروتزهای آلومینیمی

پروتزهای آلومینیمی، جایگزین پروتزهای فلز-پلی اتیلن

عمل تعویض کامل مفصل (آرتروپلاستی) با استفاده از پروتزهای فلز-پلی اتیلن یک عمل موفق و تضمین شده به شمار می رود. پروتزهای آلومینیمی (Alumina-bearing Couples) نیز 20 سال است که به عنوان جایگزین پروتزهای فلز-پلی اتیلن مطرح شده اند. جذابیت پروتزهای آلومینیمی سرامیک-سرامیک (alumina ceramic-on-ceramic bearings) بیشتر به دلیل ویژگی های مناسب آن ها از لحاظ ساییدگی مفصل و واکنش پذیری پایین ذرات حاصل از ساییدگی مفصل در بدن است. پروتزهای آلومینیمی در مقایسه با پروتزهای دیگر متراکم تر، مقاوم تر به کشیدگی و آبدوست تر هستند. استفاده از پروتزهای آلومینیمی باعث کاهش فرسایش و کاهش فشار ذره ای به بافت اطراف مفصل می شود و خطرات ناشی از آزادسازی یون های فلزی در بدن را نیز از بین می برد. به خاطر این ویژگی های مثبت، در بیماران جوان و فعال تر، ترجیح داده می شود که از پروتزهای آلومینیمی استفاده شود. امکان ایجاد شکستگی در پروتزهای سرامیکی نسل اول و دوم به ترتیب 5 تا 13 درصد است. در نسل سوم پروتزهای سرامیکی احتمال شکستگی به نزدیکی صفر (کمتر از 0.004 درصد) رسیده است.

نسل سوم کفی های سرامیکی از نوع نشکن

همان طور که آمار نشان می دهد احتمال شکستگی نسل سوم کفی های سرامیکی (third-generation ceramic liners) کاهش چشمگیری در مقایسه با نسل اول و دوم این نوع کفی ها داشته است. این کاهش به دلیل بهبود طراحی و فرایند تولید و ساخت این نوع پروتزهاست. اما دلایل بسیار نادری ممکن است منجر به شکستگی این بخش "نشکن" از پروتزهای آلومینیمی شود. در ادامه مطلب یک مورد نادر شکستگی کفی سرامیکی دلتا (BIOLOX ® delta Ceramic) در پروتزهای آلومینیمی، که بدون هیچ گونه ضربه اتفاق افتاده است و همچنین درمان آن با عمل تعویض کامل مفصل (آرتروپلاستی) را به طور خلاصه معرفی می کنیم.

عمر 18 ماهه پروتز سرامیکی در یک بیمار

بیمار یک آقای 57 ساله بود که به خاطر شکستگی کفی سرامیکی پروتز آلومینیمی، در بخش مفصل ران بیمارستان بستری شد. این آقا 18 ماه قبل به خاطر آرتروز اولیه پای چپ، عمل مفصل ران با روش قدامی انجام داده بود. در این جراحی، یک بخش سرامیکی آلومینیمی کاسه ای مدولار با ابعاد 36×56 میلی متر در پای بیمار قرار گرفته بود. بیمار دوره استراحت بعد از عمل را با موفقیت پشت سر گذاشت؛ اما در ماه هیجدهم بعد از عمل، بیمار با ایجاد حساس شدن و شنیده شدن صدا در مفصل مصنوعی خود به پزشک مراجعه کرد. در معاینات پزشکی نیز علائم مشاهده شده شامل حساس شدن در زمان حرکت و در انتهای دامنه حرکت مفصل بود. در تصاویر رادیویی، شکستگی کفی سرامیکی مفصل تشخیص داده شد. این شکستگی باعث لزوم انجام عمل تعویض مجدد مفصل شد. در زمان عمل تعویض مجدد مفصل جراحان متوجه شدند کفی سرامیکی پروتز آلومینیمی به چندین قطعه شکسته شده است. بقیه اجزا مانند قطعات فمورال و استابولار کاملاً سالم باقی مانده بودند. برای درمان مفصل ران این بیمار، پلی اتیلن و سر سرامیکی جدید قرار داده شد. دلایل احتمالی این نوع از شکستگی ها به شرح زیر است:

• اشکال در فرایند ساخت پروتز
• قرار دادن لبه روی بخش کاسه مفصل
• دامنه حرکت نامناسب
• اشکال در پروسه قفل کردن در حین انجام عمل تعویض مفصل
• ترک خوردن

از بین موارد بالا سه مورد آخر دلایل احتمالی شکستگی پروتز در این بیمار خاص بوده اند. این مثال نشان می دهد با این که آمار شکستگی نسل سوم پروتزهای آلومینیمی پایین است، اما خطر آن را نباید نادیده گرفت. لازم است که قبل از قرار دادن مفصل آلومینیمی در مورد امکان شکستگی مفصل به بیماران آگاهی داده شود.

منبع

خلاصه ای از مقاله دکتر افشین طاهری اعظم A Taheriazam, MA Mohajer, M Aboulghasemian, B Hajipour. (2012) "Fracture of the Alumina-bearing Couple Delta Ceramic Liner" Orthopedics: 35(1), 91-93.