چه عواملی احتمال فرسایش مفصل را بعد از جراحی آرتروپلاستی مفصل ران افزایش می دهند؟

عمل جراحی تعویض مفصل ران، یکی از موفقیت آمیزترین جراحی ها محسوب می شود و مزیت های آن، نسبت به خطرات و مضرات احتمالی بسیار بیشتر هستند. پژوهش ها و مطالعات بسیاری روی بهبود و اصلاح روش های تثبیت پروتز، افزایش موفقیت جراحی، بالا بردن عمر مفصل مصنوعی در بدن بیمار، بهبود بخشیدن به سطوح برخورد مفصل و کاهش فرسایش مفصل در طولانی مدت متمرکز شده اند. در این مطلب عواملی که در فرسایش مفصل مصنوعی تأثیر دارند و کمتر به آن ها پرداخته شده است را مورد بحث قرار می دهیم.

سطح برخورد از جنس پلی اتین

پروتز های دارای سطح برخورد فلز-پلی اتیلن، استانداردترین مفصل ها در جراحی مفصل ران هستند. با این وجود، مشکلات ناشی از پروتزهای پلی اتیلنی را نباید نادیده گرفت. پروتزهای پلی اتیلنی در اثر ساییدگی، ذرات دبری یا همان خرده های مفصل را در بدن بیمار آزاد می کنند. خرده های مفصل حاصل از پروتزهای پلی اتیلنی، به مرور زمان باعث استئولیز استابولوم (Periacetabular osteolysis , PAO) می شوند. استئولیز استابولوم یکی از عوارض طولانی مدت و نامطلوب رایج بعد از جراحی مفصل ران، به خصوص در صورت تثبیت مفصل بدون سیمان استخوانی و با استفاده از کفی پلی اتیلنی است. تثبیت پروتز مفصل بدون استفاده از سیمان استخوانی، به طور معمول در جراحی تعویض مفصل بیماران جوان انجام می شود. استئولیز یک بیماری خاموش است که به مرور زمان،‌منجر به لق شدن مفصل می شود.

تأثیر جنسیت بیمار در فرسایش مفصل

مطالعه بیماران زیر 50 سال که پروتز غیرسیمانی مفصل با کفی سرامیکی دریافت کرده بودند، نشان داد این نوع پروتز، فرسودگی بسیار پایینی در بیماران جوان ایجاد می کند. نتیجه گیری جالب توجه در این مطالعه، اختلاف وابسته به جنسیت در فرسودگی مفصل ران بود. خانم هایی که پروتزهایی با سر فمور به اندازه 32 میلی متر دریافت کرده بودند، فرسایش مفصل بیشتری نسبت به آقایان با شرایط مشابه داشتند.

میزان فعالیت بیمار بعد از عمل مفصل ران

در گذشته تصور می شد گذشت زمان، تنها علت فرسایش مفصل مصنوعی است؛ اما مطالعات نشان می دهد میزان فعالیت فیزیکی بیمار، تأثیر بسیار بالایی در احتمال فرسایش مفصل دارد. ابزارها و پارامترهای دقیق اندازه گیری میزان فعالیت بیماران، نشان می دهد فرسودگی مفصل در اثر فعالیت و تحرک بیمار ایجاد می شود. دستورالعمل ثابت و روشنی برای تعیین سطح مجاز فعالیت بیماران بعد از جراحی مفصل وجود ندارد. انجام ورزش های ملایمی مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری بعد از جراحی تعویض مفصل به بیماران توصیه می شود؛ اما با این وجود، برخی بیماران در ورزش های شدید و رقابتی مانند بسکتبال نیز شرکت می کنند.

عوامل ژنتیکی تأثیرگذار در استئولیز ناشی از فرسایش مفصل

در سلول ها و بافت هایی که توسط خرده های مفصل تحریک شده اند، برخی ژن ها به طور متفاوتی با سایر سلول ها بیان می شوند. دانش ما هم اکنون در مورد واسطه های بیولوژیکی دخیل در فرایند استئولیز اندک و نیازمند پژوهش های بیشتری با روش های مولکولی است. دکتر طاهری اعظم، پژوهش های متعددی در زمینه بیان ژن ها در بافت های درگیر در اختلالات و تومورهای استخوانی انجام داده اند؛ که در مطلب کشف مارکرهای زیستی برای تشخیص زودهنگام کندروسارکوما و تلاش دانشمندان ایرانی برای تشخیص شایع ترین سرطان اولیه استخوان در نقطه آغاز به برخی از آن ها اشاره شده است. استئولیز، پاسخ بیولوژیکی بدن بیمار به فرسایش مفصل محسوب می شود. این پاسخ بیولوژیکی، در بدن بیماران مختلف، با هم متفاوت است. در برخی بیماران، فرسایش اندک استئولیز شدید ایجاد می کند و برعکس، فرسایش قابل توجه منجر به سطح پایین استئولیز در برخی بیماران می شود. برخی از ژن های تأثیرگذار در شدت استئولیز تاکنون شناسایی شده اند. سه مورد از این ژن ها به شرح زیر هستند:

• شدت استئولیز، به میزان بیان ژن های مربوط به فاکتورهای التهابی سیتوکین بستگی دارد.
• بین محل پروموتور ژن فاکتور نکروز تومور و میزان خطر استئولیز بعد از جراحی آرتروپلاستی، ارتباط وجود دارد.
• ژن های تنظیم کننده چرخه تولید و تجزیه استخوان، در میزان استئولیز ناشی از فرسایش مفصل تأثیرگذار هستند.

شناسایی دقیق این قبیل ژن ها، عرصه جدید و گسترده ای در جراحی لگن و مفصل ران ارائه می کند. شاید بتوان در آینده، با دخالت در بیان ژن ها، به کاهش هدفمند استئولیز در بیماران امیدوار بود. تأثیر سیگار کشیدن در عوارض بعد از جراحی آرتروپلاستی مفصل ران جذابیت های فمور با سر کوچک تر برای ارتوپدها ارتباط عاطفی پزشک با بیمار

منابع

http://cdn.intechopen.com/pdfs-wm/26867.pdf

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4248425/

http://www.arthroplastyjournal.org/article/S0883-5403%2815%2900946-8/pdf

http://www.bcmj.org/article/total-hip-arthroplasty-techniques-and-results