کیست لگن چیست؟ علائم و نحوه درمان کیست لگن

درد مبهم در پایین شکم، احساس فشار در ناحیه لگن یا حتی تورمی که دلیلش را نمی‌دانید! این علائم می‌توانند شما را نگران کنند. در بسیاری از موارد، چنین نشانه‌هایی به وجود یک کیست لگن برمی‌گردند؛ توده‌ای که ممکن است بی‌خطر باشد یا گاهی نیاز به بررسی جدی پزشکی داشته باشد.

کیست لگن اصطلاحی کلی برای انواع مختلفی از کیست‌هاست که در ناحیه لگن، به‌ویژه در تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم، مثانه یا حتی بافت‌های اطراف شکل می‌گیرند. بسیاری از این کیست‌ها کوچک، بدون علامت و خوش خیم هستند؛ اما برخی دیگر ممکن است به مرور زمان بزرگ‌تر شوند، درد ایجاد کنند یا به بافت‌های اطراف فشار بیاورند.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان در روزهای اخیر با واژه «کیست لگن» مواجه شده‌اید یا علائمی دارید که نگران کننده است، در این مقاله وبسایت دکتر طاهری دقیقاً به همین موضوع خواهیم پرداخت، به یاد داشته باشید که کیست لگن به معنی وجود کیست در استخوان هیپ نمیباشد و بیشتر به مشکلات زنان مربوط میشود. در ادامه، به زبان ساده و علمی، توضیح می‌دهیم:

• کیست لگن چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
• چه علائمی دارد و در زنان یا حتی مردان چگونه بروز می‌کند؟
• آیا این کیست‌ها خطرناک‌اند یا جای نگرانی نیست؟
• چطور باید تشخیص داده شوند و چه روش‌هایی برای درمانشان وجود دارد؟

با ما همراه باشید تا پاسخ سوالات خود را از منبعی معتبر و قابل‌اعتماد دریافت کنید.

کیست لگن چیست و در کدام نواحی دیده می‌شود؟

کیست لگن نوعی کیسه یا توده غیرطبیعی حاوی مایع یا نیمه مایع است که در ناحیه لگن، یعنی پایین‌ترین بخش شکم تشکیل می‌شود. این کیست‌ها بسته به محل بروز، نوع محتویات و علائم ایجادشده، می‌توانند منشاهای مختلفی داشته باشند و در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شوند، هرچند در آقایان نیز ممکن است ایجاد شوند.

رایج‌ترین کیست‌های لگنی در زنان معمولاً مربوط به تخمدان‌ها هستند، مانند کیست‌های فولیکولی، جسم زرد یا آندومتریوما. این کیست‌ها اغلب عملکردی و موقتی‌اند. با این حال، کیست‌های لگنی می‌توانند از سایر ساختارهای لگن نیز نشات بگیرند، مانند:

• رحم (در آدنومیوز یا فیبروم‌های کیستی)
• لوله‌های فالوپ
• مثانه یا حالب‌ها
• غدد بارتولن در ناحیه تناسلی
• روده یا آپاندیس
• بافت‌های همبند یا لنفاوی ناحیه لگن

کیست‌ها ممکن است بدون علامت باشند و کاملاً به‌صورت اتفاقی در سونوگرافی‌های معمول کشف شوند، یا اینکه با علائم درد، فشار، اختلالات قاعدگی، مشکلات ادراری یا گوارشی خود را نشان دهند. گاهی هم این کیست‌ها بر اثر رشد بیش از حد، پیچ‌خوردگی یا پارگی باعث درد شدید و ناگهانی می‌شوند.

پس اگر در بررسی‌های تصویربرداری پزشک به شما گفته که کیستی در لگنتان دیده شده، ابتدا لازم است نوع، محل، اندازه و علائم آن بررسی شود تا مشخص شود آیا نیاز به پیگیری و درمان وجود دارد یا خیر.

آیا کیست لگن خطرناک است؟

بیشتر کیست‌های لگن به‌ویژه در زنان، خوش خیم و بی‌خطر هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند. بسیاری از کیست‌های تخمدان، مانند کیست‌های عملکردی، تنها یک بخش طبیعی از چرخه قاعدگی محسوب می‌شوند و نیاز به درمان ندارند.

با این حال، برخی کیست‌ها می‌توانند خطرناک باشند، به‌خصوص در این شرایط:

• اگر کیست خیلی بزرگ باشد و به اندام‌های اطراف فشار بیاورد.
• اگر باعث پیچ خوردگی تخمدان (تورشن) یا لوله‌ها شود که یک اورژانس پزشکی است.
• اگر پاره شود و خونریزی داخلی ایجاد کند.
• اگر کیست از نوع آندومتریوما یا کیست‌های پیچیده باشد که نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.
• اگر پزشک به کیست بدخیم یا تومور سرطانی مشکوک شود (که معمولاً نیاز به نمونه‌برداری یا جراحی دارد).

همچنین در مردان، هر نوع کیست لگنی غیرمعمول باید جدی گرفته شود و از نظر منشا (مثلاً غدد پروستات، مثانه یا غدد لنفاوی) بررسی گردد.

به همین دلیل اگر در سونوگرافی یا MRI لگن، کیستی مشاهده شده، مهم است که تحت نظر پزشک متخصص زنان یا ارولوژی (بسته به جنسیت) باشید تا با بررسی نوع کیست، تصمیم گیری درستی در مورد آن انجام شود.

علائم کیست لگن چیست؟

علائم کیست لگن بسته به محل، اندازه و نوع کیست می‌توانند بسیار متفاوت باشند. برخی افراد حتی متوجه وجود این کیست‌ها نمی‌شوند و تنها در حین معاینه‌های معمول یا سونوگرافی‌های اتفاقی، به وجود آن پی می‌برند. با این حال، در بسیاری از موارد، کیست لگن ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:

علائم شایع کیست لگن:

• درد لگن یا شکم پایین: درد می‌تواند مزمن، گنگ یا تیرکشنده باشد و گاهی در یک سمت بیشتر حس شود.
• احساس فشار یا پری در لگن: به‌ویژه اگر کیست بزرگ باشد یا به بافت‌های اطراف فشار بیاورد.
• درد هنگام رابطه جنسی (دیس‌پارونی): که ممکن است به دلیل فشرده شدن یا تحریک کیست باشد.
• اختلال در قاعدگی: شامل خونریزی‌های نامنظم، قاعدگی‌های دردناک یا شدیدتر از معمول.
• افزایش نیاز به ادرار یا دفع دشوار: اگر کیست روی مثانه یا راست‌روده فشار وارد کند.
• نفخ یا احساس تورم در شکم: که گاهی با افزایش وزن اشتباه گرفته می‌شود.
• درد ناگهانی و شدید: به‌ویژه در صورت پارگی یا پیچ خوردگی کیست، که می‌تواند علائمی شبیه آپاندیسیت یا بارداری خارج رحمی ایجاد کند.

چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه می‌کنید، مراجعه فوری به پزشک توصیه می‌شود:

• درد شدید و ناگهانی در شکم یا لگن
• تب، تهوع یا استفراغ همراه با درد لگن
• سرگیجه یا احساس ضعف شدید (نشانه احتمالی خونریزی داخلی)
• قطع ناگهانی قاعدگی در زنان همراه با درد لگنی (بررسی احتمال بارداری و کیست)

این علائم ممکن است نشان دهنده وضعیت‌های اورژانسی مانند پارگی کیست، تورشن تخمدان یا عفونت باشند و نیاز به اقدامات درمانی فوری دارند.

آیا علائم کیست لگن در زنان و مردان فرق دارد؟

اگرچه کیست لگن در هر دو جنس می‌تواند منجر به درد و احساس ناراحتی شود، اما نوع و محل کیست و همچنین تفاوت در ساختار اندام‌های لگنی باعث بروز علائم خاص و متمایز در مردان و زنان می‌شود.

در زنان، بیشتر کیست‌های لگنی منشا تخمدانی، رحمی یا لوله‌های فالوپ دارند. به همین دلیل، علائم ممکن است با چرخه قاعدگی، تخمک گذاری یا اختلالات هورمونی در ارتباط باشند. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• درد مزمن یا ناگهانی در یک طرف لگن
• بی‌نظمی یا اختلال در قاعدگی
• درد هنگام رابطه جنسی
• احساس فشار در ناحیه لگن
• مشکلات ادراری یا گوارشی
• گاهی علائم شبیه به بارداری خارج رحمی یا اندومتریوز

این نوع علائم معمولاً در اثر کیست‌های تخمدان، کیست هموراژیک، اندومتریوما، یا کیست‌های درموئید ایجاد می‌شوند.

از طرفی در مردان، کیست‌های لگنی می‌توانند در پروستات، وزیکول سمینال (کیسه منی)، یا مجاری ادراری و تناسلی ایجاد شوند. به همین دلیل علائم معمولاً با دستگاه ادراری یا عملکرد جنسی مرتبط است، مانند:

• درد یا احساس فشار در پایین شکم یا پرینه (بین بیضه و مقعد)
• درد هنگام ادرار یا انزال
• تکرر ادرار یا قطع و وصل شدن جریان ادرار
• وجود خون در ادرار یا مایع منی
• گاهی کاهش میل جنسی یا اختلال در نعوظ

در مردان، کیست‌های پروستات یا وزیکول سمینال معمول‌ترین علل این علائم هستند.

در صورتی که فردی از علائم غیرعادی یا مزمن در ناحیه لگن رنج می‌برد، مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی (در مردان) یا متخصص زنان (در زنان) برای بررسی علت اصلی ضروری است.

روش‌های درمان کیست لگن

درمان کیست لگن به نوع کیست، شدت علائم، اندازه، محل قرارگیری، سن بیمار و جنسیت او بستگی دارد. برخی از کیست‌ها نیاز به هیچ مداخله‌ای ندارند و تنها باید تحت نظر قرار گیرند، اما برخی دیگر نیازمند درمان دارویی یا حتی جراحی هستند. در ادامه روش‌های درمان رایج را بررسی می‌کنیم:

۱. درمان های ساده

در مورد بسیاری از کیست‌های ساده و کوچک به ویژه در زنان اگر بدون علامت باشند و خطری نداشته باشند، پزشک ممکن است فقط پیگیری منظم با سونوگرافی دوره‌ای را توصیه کند. این کیست‌ها معمولاً طی چند هفته یا ماه خود به خود برطرف می‌شوند.

۲. درمان دارویی

اگر کیست لگن همراه با درد، التهاب یا عفونت باشد، داروهایی مانند موارد زیر تجویز می‌شوند:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورتی که کیست ناشی از عفونت باشد (مثلاً آبسه یا کیست عفونی).
• داروهای هورمونی: در زنان برای کنترل یا جلوگیری از ایجاد کیست‌های تخمدانی جدید، به ویژه قرص‌های ضدبارداری.

۳. آسپیراسیون یا تخلیه کیست

در برخی موارد، به‌ویژه زمانی که کیست مایع زیادی دارد و باعث ناراحتی شده است، پزشک ممکن است با کمک سونوگرافی، کیست را با سوزن مخصوص تخلیه کند. این روش در مطب یا مرکز درمانی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

۴. جراحی کیست لگن

اگر کیست:

• بزرگ باشد،
• به درمان دارویی پاسخ ندهد،
• باعث فشار روی سایر اندام‌ها شود،
• یا احتمال بدخیمی وجود داشته باشد،

پزشک ممکن است عمل جراحی را پیشنهاد کند. بسته به شرایط بیمار، یکی از روش‌های زیر ممکن است به‌کار گرفته شود:

• لاپاراسکوپی: عمل کم تهاجمی با برش‌های کوچک و دوربین، برای خارج کردن کیست.
• لاپاراتومی: عمل باز در موارد پیچیده یا مشکوک به بدخیمی.
• در مردان: در صورت وجود کیست‌های مزاحم در اطراف پروستات یا مثانه، جراحی از راه مقعد یا پرینه انجام می‌شود.

۵. درمان کیست لگن با لیزر

در مواردی خاص و بسته به نوع کیست (مثلاً کیست‌های تخمدانی کوچک یا برخی آبسه‌ها)، از لیزر برای تخریب بافت کیست و تسریع در ترمیم استفاده می‌شود. البته این روش هنوز در ایران به‌صورت محدود انجام می‌شود و همیشه گزینه‌ی اول نیست.

درمان کیست لگن همیشه باید با توجه به تشخیص دقیق علت آن انجام شود. اقدام خودسرانه برای مصرف دارو یا تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند منجر به عوارضی مثل پارگی کیست، عفونت شدید یا آسیب به اندام‌های مجاور شود.

کیست لگن، از تشخیص تا درمان مطمئن

کیست لگن یکی از مشکلات رایج اما اغلب ناشناخته‌ای است که می‌تواند هم مردان و هم زنان را درگیر کند. این کیست‌ها بسته به نوع، محل و شدت علائم، ممکن است کاملاً بی‌خطر و بدون نیاز به درمان باشند یا در برخی موارد باعث درد، فشار به اندام‌های داخلی، اختلالات ادراری یا حتی خطرات جدی‌تری شوند.

نکته مهم این است که کیست لگن همیشه نشانه بیماری خطرناک نیست؛ اما تشخیص دقیق علت آن، توسط پزشک متخصص، حیاتی است. از سوی دیگر، درمان‌های مؤثر و قابل اطمینانی برای کیست لگن وجود دارد؛ از پیگیری ساده تا دارو، تخلیه، لیزر یا جراحی. انتخاب روش مناسب به شرایط شما بستگی دارد.

اگر با درد، فشار یا علائم غیرعادی در ناحیه لگن مواجه هستید، مراجعه زودهنگام به پزشک بهترین تصمیم است. نادیده گرفتن علائم ممکن است منجر به عوارض شود، در حالی که تشخیص و درمان به‌موقع، روند بهبودی را ساده و سریع‌تر می‌کند.

در پایان، فراموش نکنید که سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، تحرک بدنی و چکاپ‌های منظم پزشکی می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری از برخی انواع کیست‌های لگنی داشته باشند.