سر استخوان ران كروي شکل است که توسط گردن استخوان ران به شفت آن متصل می‌شود. زاویه بين گردن و تنه استخوان ران بسیار مهم است و در بعضي بيماري‌ها تغيير مي‌كند. این زاویه به طور طبيعي در حدود 101 درجه است. استخوان ران و استابولوم مانند یک مفصل 3 درجه آزادي عمل مي‌كنند كه هر سه درجه آزادي آن از نوع چرخشي مي‌باشد. گاهي بر اثر عواملي مانند ابتلا به آرتروز یا سایيدگي مفصل و یا شكستگي یكي از استخوان‌ها، عملكرد مفصل مختل شده و بيمار دچار دردهاي شدیدی مي‌شود. از ناهنجاري‌هاي شایع در مفصل ران می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
- فاصله مفصلي یعني فاصله سر استخوان ران و استابولوم كاهش پيدا مي‌كند.
- سطح مفصلي استابولوم و سر استخوان ران از حالت صاف و یكنواخت خارج شده و نامنظم مي‌شود.
- شكل سر استخوان ران از حالت گرد و كروي خارج مي‌شود.
- اندازه استابولوم بزرگتر مي‌شود.
در این شرایط متخصص ارتوپدی انجام جراحی آرتروپلاستي را توصیه می‌کند. آرتروپلاستي نوعي جراحي ترميمي است كه به منظور كاهش درد و افزایش دامنه حركتي در مفصلي كه دچار محدودیت حركتي شده، صورت می‌پذیرد. انواع آرتروپلاستي عبارتند از:
- تعویض مفصل لگن: در این جراحی هر دو سطح مفصلي با مواد مصنوعي جایگزین مي‌شوند.
- تعویض نيمي از مفصل: در این جراحی تنها یک طرف سطح مفصلي با مواد مصنوعي جایگزین مي‌شود.
- قرار دادن رباط در بين دو سطح مفصلي.
- برداشتن استخوان دو سطح مفصلي بدون اینكه ماده‌ای قرار داده شود.
امروزه تعویض کامل مفصل از متداول‌ترین انواع آرتروپلاستي است که از موفقيت آميزترین انواع جراحي محسوب می‌شود. تعبيه مفصل مصنوعي ران در ناحيه لگن، مي‌تواند بيمار را از دردی كه سال‌ها مانع یک زندگي فعال شده، رهایي دهد. هر ساله، ميليون‌ها نفر در جهان صاحب مفصل ران مصنوعي مي‌شوند. مراحل انجام این جراحي به شرح زیر است.
- ناحيه مفصل ران به منظور دسترسي كامل به هيپ و فمور برش داده می‌شود.
- سطح استابولوم به منظور جایگذاري ایمپلنت آماده‌سازي می‌شود (سطح داخلي آن تراشيده شده تا به شكل یک نيمكره كامل در آید). در این مرحله از یک ابزار كروي به نام ریمر استفاده مي‌شود تا سطح داخلي استابولوم به شکل كروي در آید. براي دستيابي به قطر مورد نظر، جراح باید در چندین مرحله (گاه تا 20 مرحله) ابزار را تعویض كند.
- كاسه فلزي مخصوص در استابولوم قرار گرفته و با پيچ به استخوان لگن ثابت مي‌شود.
- سر استخوان ران از ناحيه گردن استئوتومي شكسته شده و خارج مي‌شود.
- سر فلزي مفصل مصنوعي فمور توسط یک پایه فلزي در داخل كانال استخوان ران قرار مي‌گيرد و به بدنه استخوان محكم مي‌شود.
- یک كاسه پلاستيكي از جنس پلي اتيلن، داخل كاسه فلزي قرار مي‌گيرد و توسط یک نوع سيمان مخصوص در جاي خود ثابت مي‌شود.
- سر فلزي مفصل مصنوعي را داخل كاسه پلاستيكي قرار مي‌دهند.
در ادامه فیلم مربوط به فرآیند آرتروپلاستی مفصل هیپ که توسط آقای دکتر طاهری اعظم انجام گرفته، قرار داده شده است.
