روماتوئید آرتریت یا روماتیسم مفصلی شایع‌ترین آرتریت التهابی در ناحیه لگن و زانو است. این بیماری یک اختلال خودایمنی است که می‌تواند باعث درد، تورم و سفتی در مفاصل لگن و زانو شود. تشخیص و درمان به موقع این بیماری می‌تواند به مدیریت علائم و جلوگیری از آسیب دائمی مفصل کمک کند. آسیب مفصلی حاصل از روماتوئید آرتریت معمولا در هر دو طرف بدن اتفاق می‌افتد. بنابراین، اگر یکی از مفاصل بازوها یا زانوهای شما دچار این بیماری باشد، این احتمال وجود دارد که همان مفصل در بازو یا زانوی دیگرتان نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. در این مطلب قصد داریم به بررسی روماتوئید آرتریت بپردازیم.
علائم روماتوئید آرتریت
روماتوئید آرتریت به عنوان یک بیماری مزمن، با علائم التهاب و درد مفاصل در زانو و لگن مشخص می‌شود. این علائم در دوره‌هایی افزایش می‌یابند؛ اما در زمان‌های دیگر، به طور کامل ناپدید می‌شوند. علائم این بیماری معمولا در مفاصل دست، مچ دست، زانو و لگن مشاهده می‌شوند. اما ممکن است این علائم بر بافت‌ها و اندام‌های سراسر بدن از جمله ریه‌ها، قلب و چشم‌ها نیز اثرگذار باشند. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- وجود درد در بیش از یک مفصل
- وجود سفتی در بیش از یک مفصل
- وجود حساسیت و تورم در بیش از یک مفصل
- وجود علائم مشترک یکسان در هر دو طرف بدن
- اختلال در عملکرد مفصل و تغییر شکل آن
- خستگی
- تب خفیف
- از دست دادن اشتها
- ضعف
گفتنی است این علائم می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند. در صورت مشاهده هریک از علائم بالا، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. آگاهی از علائم اولیه این عارضه به شما و پزشک‌تان کمک می‌کند تا آن را بهتر درمان و مدیریت کنید.
علل بروز روماتوئید آرتریت
روماتوئید آرتریت یک اختلال خودایمنی است و نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم بدن است. با این حال، علل یا محرک‌های خاص این بیماری هنوز شناخته نشده است. اگر شما به این بیماری مبتلا باشید، سیستم ایمنی بدن‌تان، به قسمت پوشش مفاصل، آنتی‌بادی می‌فرستد. این آنتی‌بادی‌ها به بافت‌های پوشاننده مفاصل شما حمله می‌کنند و باعث می‌شوند سلول‌های پوششی (اصطلاحا سلول‌های سینوویال) تقسیم شوند و به التهاب کمک کنند.
در حین این فرآیند، مواد شیمیایی آزاد می‌شوند. این مساله می‌تواند باعث آسیب دیدن استخوان‌ها، غضروف‌ها، تاندون‌ها و رباط‌های مجاور بشود. در صورت عدم درمان این عارضه، مفصل آسیب می‌بیند و در نهایت از بین می‌رود.
عوامل خطرزا در روماتوئید آرتریت
بعضی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. مثلا کسانی که با ژن‌هایی موسوم به ژنوتیپ‌های HLA کلاس II به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض ابتلا به روماتوئید آرتریت قرار دارند. خطر این بیماری زمانی بالاتر می‌رود که افراد دارای این ژن‌ها اضافه‌وزن نیز داشته باشند یا در معرض دود سیگار قرار بگیرند. دیگر عوامل خطرزای این عارضه به شرح زیر هستند:
- سن: روماتوئید آرتریت در میان بزرگسالان 50 ساله شایع است. خطر بروز این بیماری برای مردان با افزایش سن افزایش می‌یابد
- جنسیت: احتمال ابتلا به این بیماری در زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان است
- تاریخچه زنده‌زایی: زنانی که هرگز زایمان نکرده‌اند نسبت به کسانی که زایمان کرده‌اند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به روماتوئید آرتریت باشند
- شرایط اولیه زندگی: به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، کودکانی که مادران‌شان سیگار می‌کشیدند، در بزرگسالی دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به روماتوئید آرتریت قرار داشتند
- سیگار کشیدن: مطالعات نشان می‌دهد افرادی که سیگار می‌کشند در معرض افزایش خطر ابتلا به روماتوئید آرتریت هستند
- اضافه وزن: چاقی می‌تواند خطر ابتلا به روماتوئید آرتریت را افزایش دهد
- رژیم غذایی: مصرف بالای سدیم، شکر (به‌ویژه فروکتوز)، گوشت قرمز و آهن افزایش خطر ابتلا به روماتوئید آرتریت را به دنبال دارد.
تشخیص روماتوئید آرتریت
تشخیص روماتوئید آرتریت می‌تواند فرایندی زمان‌بر باشد. همچنین ممکن است برای تایید یافته‌های معاینه بالینی، به آزمایش‌های بیشتری نیاز باشد. معمولا پزشکان متخصص از چندین ابزار برای تشخیص روماتوئید آرتریت استفاده می‌کنند. آنها ابتدا در مورد علائم و سابقه پزشکی‌تان از شما سوالاتی می‌پرسند و سپس به معاینه فیزیکی مفاصل شما می‌پردازند. این معاینه شامل موارد زیر است:
- یافتن تورم و قرمزی در ناحیه لگن و زانو
- بررسی عملکرد مفصل و دامنه حرکتی آن
- لمس کردن مفاصل آسیب‌دیده برای بررسی میزان حساسیت
- بررسی ندول‌های پوستی
- تست رفلکس و قدرت عضلانی شما
از آنجایی که هیچ آزمایشی نمی‌تواند تشخیص این عارضه را تایید کند، ممکن است پزشک از چندین نوع مختلف آزمایش استفاده کند. او ممکن است خون شما را برای مواد خاصی مانند آنتی‌بادی‌ها آزمایش کند. همچنین ممکن است به بررسی سطح برخی از مواد مانند واکنش دهنده‌های فاز حاد را که در شرایط التهابی افزایش می‌یابد، بپردازد. این موارد می‌توانند نشانه عارضه فوق باشند و به تشخیص موثر آن کمک کنند.
ممکن است پزشک متخصص آزمایش‌های تصویربرداری خاصی مانند سونوگرافی، پرتو ایکس یا ام‌آرآی (MRI) را نیز به شما تجویز کند. این تصاویر نه‌تنها آسیب مفصلی را به تصویر می‌کشند، بلکه شدت آسیب وارده را نیز نشان می‌دهند.
روش‌های درمانی روماتوئید آرتریت
اگرچه روماتوئید آرتریت درمان قطعی ندارد؛ اما راهکارهای موثری وجود دارند که می‌تواند به شما در مدیریت آن و جلوگیری از آسیب کمک کنند. این روش‌های درمانی مستلزم همکاری بیمار و پزشک است؛ زیرا به این ترتیب می‌توان بهترین راه برای درمان علائم و کند کردن پیشرفت بیماری را پیدا کرد. بدین ترتیب، این درمان‌ها به مبتلایان کمک می‌کنند تا زندگی فعالی داشته باشند و خطر عوارض طولانی‌مدت را کاهش دهند.
به تازگی پیشرفت‌ها در استراتژی‌های درمانی منجر به بهبود دائمی نتایج و کیفیت زندگی مبتلایان به روماتوئید آرتریت شده است. درمان به هدف یا اصطلاحا Treat to Target یک فلسفه درمانی است که پزشکان برای مدیریت موثر این بیماری استفاده می‌کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که رویکرد درمان به هدف منجر به بروز علائم کمتر و نرخ بهبودی بالاتر در میان مبتلایان به این عارضه می‌شود. استراتژی این درمان شامل موارد زیر است:
- مشخص کردن یک هدف خاص که حاکی از بهبودی یا خفیف‌شدن بیماری است
- آزمایش واکنش‌دهنده‌های فاز حاد و نظارت ماهانه برای ارزیابی پیشرفت درمان و طرح مدیریت
- تغییر فوری رژیم دارویی در صورت عدم پیشرفت
انواع درمان‌های این عارضه به مدیریت درد و کنترل پاسخ التهابی کمک می‌کنند. در بسیاری از موارد، این کار می‌تواند منجر به بهبودی بیمار شود. کاهش التهاب می‌تواند باعث جلوگیری از آسیب بیشتر مفاصل و اندام‌ها نیز بشود. روش‌های درمانی روماتوئید آرتریت می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- دارودرمانی
- تغییر رژیم غذایی
- عمل جراحی
سایر راهکارهای موثر برای کاهش شدت روماتوئید آرتریت
برخی از درمان‌های خانگی و تنظیم سبک زندگی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به روماتوئید آرتریت کمک کنند. این موارد شامل ورزش، استراحت و وسایل کمکی است که در ادامه به توضیح هر یک از آنها می‌پردازیم:
- ورزش کردن: ورزش‌های کم‌ضربه می‌توانند به بهبود دامنه حرکتی مفاصل و افزایش تحرک شما کمک کنند. ورزش همچنین می‌تواند ماهیچه‌ها را تقویت کند که این مساله به کاهش فشار وارده به مفاصل شما کمک می‌کند
- داشتن استراحت کافی: ممکن است در هنگام تشدید بیماری به استراحت بیشتر و در دوره بهبودی به استراحت کمتر نیاز داشته باشید. خواب کافی به کاهش التهاب و درد و همچنین خستگی کمک می‌کند
- اعمال گرما یا سرما: کمپرس یخ می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. این کار می‌تواند برای اسپاسم عضلانی نیز موثر باشد
- استفاده از دستگاه‌های کمکی: وسایل خاصی مانند آتل و بریس می‌توانند مفاصل شما را در حالت استراحت نگه دارند. این کار می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند، اما مهم است که برای جلوگیری از منقبض شدن مفاصل، در هنگام استفاده از این دستگاه‌ها کمی به خودتان استراحت نیز بدهید.
استفاده از خدمات دکتر طاهری اعظم برای درمان روماتوئید آرتریت
اگر روماتوئید آرتریت در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود، راهکارهای درمانی بهترین نتیجه را در پی خواهند داشت. بنابراین مهم است که از علائم این بیماری اطلاع داشته باشید و در صورت مشاهده، علائم خود را نادیده نگیرید؛ حتی اگر زودگذر باشند.
