همه چیز درباره جراحی لگن | عوارض این جراحی و مراقبت های پس از آن

​به نقطه اتصال میان استخوان‌های مجاور در قسمت‌های مختلف بدن، مفصل گفته می‌شود. آسیب دیدن مفاصل و عدم عملکرد صحیح آن‌ها باعث باعث به وجود آمدن درد و مشکلات حرکتی مختلف خواهد شد. لگن یکی از مهم‌ترین استخوان‌های بدن به شمار می‌‌رود که از سه مفصل اصلی تشکیل شده است. در واقع لگن مانند یک پل ارتباطی میان اندام‌های تحتانی و فوقانی عمل می‌کند و به دلیل وجود بسیاری از اندام‌های حساس در این قسمت از بدن، عملکرد صحیح آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

معمولا با افزایش سن و بروز مشکلات مختلف مانند آرتروز، سیاه شدگی، تصادفات و... مفصل لگن دچار آسیب می‌شود. در چنین مواقعی بیمار برای درمان مشکل مفصل خود بسته به تشخیص پزشک باید به سراغ عمل لگن برود. این عمل توسط متخصص ارتوپد انجام می‌شود.

با سخت راه رفتن خداحافظی کنید .... با تعویض مفصل هیپ، بدون کوچکترین درد از راه رفتن لذت ببرید.

تاریخچه عمل جراحی لگن

از سال 1960، بیماران توانستند با انجام تعویض مفصل ران و جایگزین کردن مفصل مصنوعی به جای مفصل آسیب دیده، تمام توانمندی های حرکتی خود را دوباره به دست آورند و بهبود کیفیت زندگی بعد از تعویض مفصل ران را تجربه کنند. ورزش هایی مانند دوچرخه سواری، شنا، اسکی و تنیس بعد از انجام جراحی تعویض مفصل ران، بسیار رایج هستند. پیشرفت در زمینه فلزکاری (metallurgy)، سطوح دارای برخورد (bearing surfaces) و بیومهندسی (bioengineering) باعث افزایش طول عمر مفصل مصنوعی ران در بدن شده است. بعضی از روش های جراحی لگن، مانند روش قدامی مستقیم، باعث کاهش زمان بستری در بیمارستان، کاهش دوره نقاهت و کاهش هزینه ها می شود. یکسان بودن طول پاها، قابل تکرار بودن جراحی و افزایش رضایت بیماران از نتیجه جراحی لگن از دیگر دستاوردهای جراحی لگن در سال های اخیر است.

بیماران می توانند در روز دوم بعد از جراحی لگن، بیمارستان را ترک کنند و بعد از گذشت شش هفته، به تمام فعالیت های جسمی مورد علاقه خود بپردازند. از این رو، جراحی تعویض مفصل ران، به درستی جراحی قرن نامگذاری شده است.

انواع جراحی تعویض مفصل هیپ

جراحان ارتوپد با یکی از روش های زیر جراحی تعویض مفصل هیپ را انجام می‌دهند:

• روش مستقیم قدامی: در این روش جراح شکافی در جلوی عضله ران ایجاد می‌کند بنابراین آسیب کمتری به عضلات و بافت‌های نرم اطراف مفصل هیپ وارد می‌شود. در این روش از تخت جراحی ویژه و فلوروسکوپ برای یافتن محل دقیق قرار دادن ایمپلنت استفاده می‌شود.
• روش قدامی افقی: برش در بخش جانبی ران و به سمت جلوی بدن ایجاد می‌شود.
• روش خلفی افقی: برش در بخش جانبی ران و به سمت پشت بدن ایجاد می‌شود. هر یک از این روش‌ های جراحی، مستلزم مراقبت‌های خاصی بعد از جراحی هستند. زیرا در هر روش، برش در محل معینی ایجاد می‌شود و شخص هنگام حرکت کردن باید محدودیت‌های خاصی را رعایت کند تا مشکلی در مفصل تعویض‌شده ایجاد نشود. روش خلفی افقی بیشتر از روش‌های دیگر استفاده می‌شود. می‌توان گفت این 3 نوع جراحی مزیتی نسبت به هم ندارند و انتخاب آن بر عهده جراح است.

نکات قابل توجه در تعویض مفصل هیپ

در بیماران دچار آرتروز استخوانی که سن بالای ۶۵ سال دارند و عمل تعویض مفصل هیپ را انجام داده‌اند نسبت به افراد مبتلا به آتروز که این عمل را انجام نداده‌اند، با احتمال دو برابر بیشتر عملکرد فیزیکی و حرکتی بهبود یافته و توانایی مراقبت از خود باز می‌گردد.

محققان دانشگاه دوک آمریکا (Duke University) به بررسی اثر تعویض مفصل هیپ بر روی فعالیت‌های روزمره مانند بهداشت عمومی، لباس پوشیدن، راه رفتن، خرید کردن و سایر امور روزانه پرداخته‌اند. بر اساس این مطالعات بیماران دچار آرتروز استخوانی که قبل از تعویض مفصل هیپ ناتوان بودند توانستند فعالیت‌های حرکتی خود را افزایش دهند و ناتوانی آن‌ها در طول یک سال پس از عمل، کاهش قابل توجهی داشته است. نکته درخور توجه در عمل تعویض مفصل هیپ این است که در این جراحی سن عامل مهمی محسوب نمی‌شود و تعویض این مفصل می‌تواند به همان اندازه که برای شخصی در دهه 60 عمر خود (یا حتی سنین پایین‌تر) مفید است برای فردی در دهه ۸۰ یا ۹۰ از عمر خود نیز مفید و مؤثر باشد.

• تاکنون نتایج کلینیکی گزارش شده از تعویض مفصل هیپ کاملاً مثبت بوده است.
• تعویض مفصل هیپ کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.
• سن مانعی برای بهره‌مندی از مزایای جراحی و اثرگذاری این نوع عمل بر زندگی فرد نیست.
• این جراحی مقرون به صرفه است.
• سالانه بیش از 285,000 عمل تعویض مفصل هیپ در ایالات متحده انجام می‌شود.
• رضایت بیماران پس از انجام این عمل بسیار بالا است.

با وجود موارد ذکر شده ‌شاید تعجب برانگیز باشد اگر بدانیم تنها ۲۵ درصد از افرادی که می‌توانند از مزایای این عمل بهره‌مند شوند‌ حاضر به انجام جراحی شده‌اند. عمل تعویض مفصل هیپ یک عمل تهاجمی است که بروز مشکلات احتمالی طی آن وجود دارد. همچنین گذراندن دوره توانبخشی طولانی مدت بعد از انجام عمل، امری انکار ناپذیر است.

بیماران به دلایل نامبرده، در برابر قبول انجام این جراحی محتاط هستند. بنابر همین موارد نیز پزشکان از توصیه این عمل به بیماران مسن خودداری می‌کنند. محققان دانشگاه دوک دریافته‌اند که تعویض مفصل هیپ برای آن دسته از بیماران مسنی که وضعیت عمومی مناسبی برای جراحی دارند یک گزینه درمانی مطلوب می‌باشد.

انواع ایمپلنت‌ها و تثبیت آن‌ها در مفصل هیپ

ایمپلنت‌های هیپ به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: ایمپلنت‌های تک قطعه‌ای قدیمی‌ و ایمپلنت‌های مدولار.

در ایمپلنت‌های مدولار قسمت‌های ریشه و سر که در استخوان فمور قرار می‌گیرند، از هم جدا هستند. ایمپلنت‌های تک قطعه‌ای برای بسیاری از بیماران مناسب است و ایمپلنت‌های مدولار برای تطبیق پیدا کردن با آناتومی خاص مفصل هر بیمار طراحی شده است. به‌طور کلی ایمپلنت‌های مدولار از لحاظ ارتباط بین بخش‌های مختلف مفصل مشکلاتی را ایجاد می‌کنند. ایمپلنت‌های فلزی به خاطر ساییدگی فلزها روی هم، ذرات فلزی از خود آزاد می‌کنند که برای فرد مشکلاتی را ایجاد می‌کند (در مطالب قبل در مورد این مشکلات توضیح داده شد). جنس ایمپلنت‌های استفاده شده در جراحی تعویض مفصل هیپ انواع مختلفی دارد. در مطالب بعد انواع این مواد شرح داده می‌شوند.

همانطور که میدانید سالانه هزاران نفر در سراسر دنیا جراحی تعویض مفصل را انجام میدهند. در این کلیپ آموزشی تلاش بر این بوده تا شما عزیزان، با اطلاعات اولیه #تعویض_مفصل_لگن، تفاوت ها، معایب و مزایا انواع پروتز و سیستم های آن و همچنین ابزارهایی که در این جراحی بکار گرفته میشود آشنا گردید.

• آرتروپلاستی کامل مفصل هیپ: بیشتر جراحی‌های هیپ از نوع آرتروپلاستی کامل مفصل هیپ هستند. برای آرتروپلاستی کامل، از یک ایمپلنت دارای ریشه و سر (به جای سر و گردن استخوان) در بالای استخوان ران و یک ایمپلنت نیمکره‌ای (به جای گوی مفصل هیپ) در محل استابولوم استخوان لگن استفاده می‌شود که سر استخوان ران داخل آن قرار می‌گیرد. این روش قدیمی‌تر است.
• بازپوشانی مفصل هیپ: در برخی موارد نیز از بازپوشانی مفصل هیپ استفاده می‌شود. به طوری که سر و گردن استخوان فمور برداشته نمی‌شوند، بلکه تراشیده و بازپوشانی می‌شود تا یک کلاهک فلزی با یک ریشه کوتاه روی آن قرار گیرد. بازپوشانی هیپ در آقایان بالاتر از 55 سال که استخوان‌بندی درشت‌تری دارند موفقیت بیشتری به‌همراه دارد. این دو روش برای تعویض مفصل ران مزیتی نسبت به هم ندارند اما اگر جراحی بازپوشانی مفصل هیپ انجام شود، جراحی بعدی برای تعویض مجدد مفصل ران (Revision) راحت‌تر انجام می‌شود. همان‌طور که در مطالب اشاره شد جراحی تعویض مجدد مفصل ران به دلیل ناکارآمد شدن مفصل تعویض‌شده انجام می‌شود.

چه افرادی به عمل لگن نیاز دارند؟

عمل تعویض مفصل لگن که در علم پزشکی به صورت اختصاری آن را THA می‌نامند، به عنوان موثرترین عمل‌ جراحی برای درمان مشکلات حرکتی، آرتروز شدید، دررفتگی‌های مادرزادی مفصل ران، سیاه شدگی پیشرفته سراستخوان ران و... شناخته می‌شود. جراحی تعویض مفصل ران (لگن) از موفق‌ترین جراحی قرن هم محسوب می‌شود. معمولا افرادی که در ناحیه لگن دچار شکستگی یا ایجاد مشکلات حرکتی شده‌اند، پس از انجام عمل لگن و پشت سر گذاشتن دوره‌ی کوتاه نقاهت می‌توانند بدون هیچ مشکلی به زندگی عادی و روزمره‌ی خود بازگردند.

گروهی از افراد با افزایش سن و بروز مشکلات مختلف برای مفصل لگن به این عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند. اما سوالی که ممکن است برای شما نیز به وجود بیاید، این است که چه افرادی کاندیداهای اصلی برای انجام عمل تعویض مفصل لگن هستند؟

بیماری‌های زیر جز بیماری‌هایی است که برای درمان نیاز به جراحی لگن دارند:

• آرتروزهای پیشرفته و پیش رونده
• شکستگی استخوان در محل مفصل ران
• آتریت روماتوئید
• مرگ استخوان ران (نکروز آواسکولار یا سیاه شدگی سر استخوان ران)

افراد مبتلا به آرتروز

آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که مناطق مختلفی از بدن را درگیر می‌کند. اغلب افراد با افزایش سن و عبور از میان‌سالی با این مشکل مواجه می‌شوند. آرتروز ابتدا غضروف ناحیه مورد نظر و سپس استخوان ناحیه مفصل را درگیر می‌کند. این بیماری باعث ساییدگی و ایجاد التهاب و تورم در ناحیه مفاصل می‌شود. اگر بیماری دچار آرتروز در مفصل لگن شود، به آن استئوآرتریت گفته می‌شود. ابتلا به استئوآرتریت و درگیر شدن مهم‌ترین مفصل در لگن یعنی مفصل ران، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که باعث می‌شود افراد به عمل لگن نیاز پیدا کنند.

سایر عوامل موثر در ابتلا به آرتروز عبارتند:

• جابه‌جا کردن اجسام و وسایل سنگین
• عوامل ژنتیکی
• استفاده از پله در طولانی مدت

افراد مبتلا به نکروز یا سیاهی سراستخوان ران

همان‌طور که می‌دانید، رسیدن اکسیژن و مواد مختلف به سلول‌های سرتاسر بدن توسط جریان خون برای اندام‌های مختلف بدن امری حیاتی و ضروری به شمار می‌رود. در برخی از موارد، ممکن است خون به دلایل مختلفی به سلول‌های استخوان لگن نرسد و بدن فرد در این ناحیه با نکروز مواجه شود. مانند استفاده از پودرهای چاقی یا لاغری غیراستاندارد و ... دچار شدن سلول‌های ناحیه لگن به نکروز از دیگر عواملی است که می‌تواند باعث نیاز به انجام عمل لگن شود.

بیماران مبتلا به روماتیسم

معمولا افرادی که به بیماری روماتیسم مبتلا هستند به عنوان کاندیداهای اصلی برای انجام عمل تعویض مفصل لگن شناخته می‌شوند. روماتیسم نوعی بیماری خود ایمنی است که باعث حمله سیستم ایمنی بدن به استخوان‌ها و مفاصل مختلف می‌شود. اگر این بیماری مفصل لگن را درگیر کند و باعث ایجاد التهاب و تورم در این نواحی شود، به احتمال زیاد فرد برای درمان درد و مشکلات حرکتی خود به انجام عمل لگن نیاز پیدا خواهد کرد.

بروز شکستگی و آسیب دیدن لگن

در برخی از مواردی که فرد به دلیل بروز حوادث مختلفی مانند تصادف دچار شکستگی، دررفتگی یا ایجاد آسیب‌های جدی در استخوان لگن خود می‌شود و این استخوان به درستی جوش نمی‌خورد، ممکن است فرد پس از مدتی برای درمان مشکلات حرکتی خود به عمل تعویض مفصل لگن نیاز پیدا کند. این عامل چندان با سن و سال افراد در ارتباط نیست و شکستگی و دررفتگی ممکن است برای هر فردی به وجود بیاید.

عمل جراحی لگن چگونه انجام می‌شود؟

همان‌طور که اشاره کردیم، عمل لگن موفق باید توسط پزشک ارتوپد متخصص، باتجربه، استفاده از تکنیک‌های روز جراحی، و پروتزهای باکیفیت و بروز انجام شود. طی این عمل پزشک ارتوپد مفصل آسیب‌دیده بیمار را از بدن خارج کرده و آن را با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌کند. عمل تعویض مفصل لگن با توجه به میزان پیچیدگی ممکن است بین 1 تا 2 ساعت به طول انجامد. مفصل مصنوعی که از آن برای جایگزین کردن مفصل آسیب‌دیده استفاده می‌شود، دارای بخش‌های مختلفی است که معمولا از جنس سرامیک یا پلی‌اتیلن ساخته می‌شوند.
بخش‌های مختلف مفصل مصنوعی عبارتند از:

• کاسه فلزی
• کاسه پلاستیکی
• سر فلزی
• گردن فلزی
• دسته

پیش از شروع عمل جراحی، بیمار به صورت کامل بیهوش می‌شود و متوجه هیچ‌یک از مراحل تعویض مفصل نخواهد بود. سپس متخصص ارتوپد دست به کار شده و آن قسمت از استخوان ران بیمار را که دچار آسیب شده است، از بدن او خارج می‌کند. در مرحله بعدی متخصص ارتوپد با استفاده از دسته Stem یک کره فلزی را با قسمت آسیب‌دیده استخوان ران جایگزین می‌کند.

در مرحله بعد، نوبت به پاکسازی قسمت‌های آسیب‌دیده و غضروف‌های بخشی از استخوان لگن می‌رسد که نقطه اتصال سر استخوان ران با استخوان لگن است. پس از پایان مراحل پاکسازی حفره استابولوم به شکل یک نیم‌کره در می‌آید و کاسه فلزی و پلاستیکی به ترتیب در این قسمت قرار می‌گیرند. در مرحله آخر نیز سر فلزی در کاسه پلاستیکی قرار خواهد گرفت.

جراحی تعویض مفصل لگن، یک فرایند مرحله به مرحله است که طی آن، بخش گوی و کاسه پروتز لگن در انتهای استخوان ران (فمور) و فرورفتگی استخوان لگن قرار می‌گیرد. بهترین جراح لگن برای هر بیمار خاص، از جنس به‌خصوصی از اجزای پروتز لگن استفاده می‌کند. پروتزهای جراحی لگن انواع فلزی، سرامیکی و پلاستیکی دارند. علاوه بر جنس پروتز، روش‌های اتصال پروتز مفصل لگن به استخوان نیز متنوع هستند و باید به دقت و ظرافت انتخاب شوند، تا بهترین نتیجه از جراحی لگن حاصل شود. اتصال پروتز مفصل لگن به استخوان، به دو روش انجام می‌شود:

• پروتزهای سیمانی
• پروتزهای غیر سیمانی؛ این پروتزها دارای پوشش منفذدار هستند که استخوان می‌تواند در داخل آن‌ها رشد کند و پروتز مفصل در محل پیوند، پایدار شود.

برای انجام جراحی تعویض مفصل لگن، به‌طور معمول بی‌هوشی عمومی ایجاد می‌شود و بیمار به خواب فرو می‌رود. بسته به شرایط بیمار، در صورتی که لازم باشد، می‌توان به جای بی‌هوشی عمومی از بی‌هوشی موضعی برای جراحی تعویض مفصل لگن استفاده کرد. در این حالت، بیمار بیدار است اما محل جراحی را حس نمی‌کند. 

آماده‌سازی بیمار پیش از انجام عمل تعویض مفصل لگن

نقش پزشک در آماده‌سازی بیمار پیش از ورود به اتاق عمل و تعویض مفصل لگن بسیار حیاتی است. زیرا بیمار باید برای ورود به اتاق عمل از لحاظ جسمی و روحی آمادگی کامل داشته باشد. پزشک برای ایجاد احساس آرامش و اطمینان در بیمار خود باید او را به طور کامل معاینه کند و تمام آزمایش‌های لازم را بر روی انجام دهد. در صورت مثبت بودن تمامی نتایج، متخصص ارتوپد می‌تواند بیمار خود را از لحاظ روحی و روانی برای انجام عمل لگن آماده کند. از طرف دیگر، بیمار نیز باید پزشک خود را از سایر بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مصرفی خود مطلع کند.

مهم‌ترین اقداماتی که پیش از ورود به اتاق عمل باید توسط متخصص انجام شوند، عبارتند از:

• بررسی وضعیت راه رفتن بیمار و ارزیابی محدودیت‌های حرکتی او
• معاینه دقیق مفصل لگن و ارزیابی میزان درد
• بررسی دقیق تصاویر سی تی اسکن و رادیوگرافی برای ارزیابی وضعیت لگن
• انجام و بررسی انواع تست‌های آزمایشگاهی مانند آزمایش خون و ادرار
• گرفتن نوار قلب از بیمار
• بررسی عکس‌های قفسه سینه بیمار

تعویض دوطرفه مفصل هیپ در مشکلات مادرزادی

    عمل دو طرفه تعویض کامل مفصل لگن، عملی است که در طی آن هر دو مفصل لگن به طور همزمان تعویض می شوند. این عمل در صورت درد آرتروزی شدید و سفتی در هر دوطرف مفصل لگن انجام می شود. در اغلب بیماران، سرعت و شدت آسیب دیدگی مفصل لگن در دو پا یکسان نیست؛ به همین خاطر عمل دو طرفه تعویض مفصل لگن، عمل رایجی در بین بیماران به شمار نمی رود؛ اما اگر مفصل لگن هر دو پا نیاز به تعویض داشته باشد، می توان عمل دو طرفه تعویض مفصل لگن را در یک زمان انجام داد.

مراقبت‌های لازم برای دوران نقاهت بیمار

عوامل مختلفی در موفقیت یک عمل جراحی نقش دارند. باید به این نکته اشاره کنیم که مهارت و تجربه پزشک تنها عامل کلیدی و تعیین‌کننده در موفقیت‌آمیز بودن عمل لگن نیست. مراقبت‌های پزشکی در دوران نقاهت یکی از عوامل تاثیرگذار است که می‌تواند موفقیت‌آمیز بودن عمل جراحی را تضمین کند. بیمار باید به صورت منظم برای معاینه و انجام تست‌های مختلف به پزشک متخصص خود مراجعه کند تا پزشک بتواند تمامی مراحل بهبود او را زیر نظر بگیرد. البته شما باید در کنار مراجعه به پزشک در دوران نقاهت خود مراقبت‌های دیگری را نیز انجام دهید.

بعد از جراحی تعویض مفصل لگن مسائل و مشکلات بسیاری فرد را درگیر می‌کند. بنابراین در دوران نقاهت بعد از جراحی لگن، سوالات بسیاری برای فرد ایجاد می‌شود. مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل لگن شامل رژیم غذایی، داروهای مصرفی، برنامه ورزشی، سطح فعالیت بدنی، معاینات پزشکی و شناخت علائم و نشانه های عفونت می‌باشد. همچنین در رابطه با داروهای مسکن، داروهای ضدالتهابی، رفع یبوست و... باید توضیحاتی داده شود. خوابیدن بعد از تعویض مفصل لگن نیز شامل چالش‌هایی است که باید به آن اشاره کنیم.

مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل لگن برای هر بیمار متفاوت است. در زیر به برخی از مسائل بعد از جراحی لگن اشاره می کنیم:

درد و ناراحتی بعد از جراحی

درد و ناراحتی چندین هفته تا چندین ماه بعد از جراحی احساس می‌شود. مسکن‌هایی برای کاهش درد برای بیمار تجویز می‌شود. همچنین توصیه به استراحت می‌شود و به هیچ عنوان نباید به خود فشار بیش از حد وارد کنید. خوابیدن کافی و استفاده از کمپرس یخ بر ناحیه جراحی برای حداقل سه دفعه در روز می‌تواند برای کاهش درد مفید باشد.

بی خوابی بعد از جراحی لگن

بیمار به دلیل اینکه بعد از عمل در اکثر موارد در رختخواب است، ممکن است برای خواب شب دچار مشکل شود. سعی کنید در طول روز چرت نزنید و نخوابید. برای شب به تخت خود بروید و سر ساعت مشخصی این کار را انجام دهید. همچنین قبل از خواب شب از مصرف مایعات زیاد بپرهیزید.

سطح انرژی پایین در ماه اول بعد از جراحی

طبیعی است که به دلیل عدم تحرک کافی و درد و مصرف آنتی‌بیوتیک و مسکن‌های مختلف، فرد سطح انرژی پایینی داشته باشد. توصیه می شود برای کاهش این حس بی‌تحرکی داروهای مسکن را در زمان مشخص مصرف کنید و بین فعالیت های ورزشی و تمرینات بازتوانی، استراحت کافی کنید. هر یک ساعت یک بار از جای خود بلند شوید و راه بروید.

رژیم غذایی بعد از جراحی

مصرف مواد غذایی مقوی در دوران نقاهت بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در صورتی که مواد غذایی مناسب مصرف نشود، بیمار احساس خستگی کرده و نمی‌تواند از خود مراقبت کند. همچنین ضعف می تواند بدن فرد را آسیب پذیر کند و احتمال بیماری را افزایش دهد. حتی در صورتی که بیمار احساس گرسنگی نمی‌کند باید در زمان مشخص وعده اصلی و میان وعده خود را مصرف کند.

طرز خوابیدن بعد از عمل

بافت اطراف مفصل لگن در طول جراحی برداشته می‌شود و آسیبهای اجتناب ناپذیری به رگ‌ها و ماهیچه‌ها وارد میشود. ترمیم این بافت ها نیاز به گذشت زمان دارد. باید حدوداً 6 الی 12 هفته مراقبت های دقیقی صورت گیرد تا این بافت ها به مرور ترمیم شوند. یکی از مراقبت های بعد از عمل، طرز خوابیدن بعد از تعویض مفصل لگن است که باید بدن موقعیت درستی داشته باشد.

توجه و رسیدگی به زخم جراحی

ناحیه جراحی‌شده توسط پزشک بخیه زده شده و پانسمان می‌شود. متخصص ارتوپد زمان‌هایی را برای تعویض پانسمان مشخص می‌کند که شما باید در این زمان‌ها برای تعویض پانسمان خود اقدام کنید. همچنین در کنار تعویض پانسمان شما باید داروهای تجویزشده از سوی پزشک را که بیشتر آن‌ها آنتی‌بیوتیک هستند، به موقع مصرف کنید.

انجام حرکات نرمشی برای بهبود مشکلات حرکتی

معمولا شما  پس از عمل بمدت بسیار کوتاهی باید از واکر استفاده کنید و پس از این دوره، می‌توانید با مشورت با پزشک متخصص خود واکر را کنار بگذارید. در چند ماه اول، عضلات قسمت لگن شما ضعیف هستند و به همین دلیل شما باید برای چند ماه زیر نظر متخصص خود به انجام حرکات نرمشی بپردازید تا بتوانید عضلات خود را تقویت کنید و به زندگی طبیعی و روزمره خود بازگردید.

عمل لگن چه عوارضی دارد؟

جراحی تعویض مفصل ران یا عمل لگن بسیار موفقیت‌آمیز است. توجه داشته باشید که انجام عمل تعویض مفصل لگن زیر نظر یک جراح باتجربه و متبحر، استفاده از تکنیک روز توسط پزشک، استفاده از پروتزهای باکیفیت و .... احتمال بروز عوارض مختلف را تقریبا به صفر نزدیک خواهد کرد.

عفونت بعد از جراحی لگن

خطر عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل لگن به مرور زمان کاهش می‌یابد. گاهی اوقات عفونت هیچ ارتباطی به مفصل لگن ندارد. برای مثال در دهان، لثه ها یا دندان بعد از اینکه یک جراحی یا پر کردن انجام می شود که خونریزی لثه را در پی دارد، یا از طریق ریه‌ها، مثانه و پوست ممکن است باکتری وارد بدن شود و وارد جریان خون گردد. این باکتری می تواند منجر به عفونت شود یا مفصل تعویضی را دچار عفونت کند. در نتیجه باعث درد و تب فرد شود.

ترومبوز وریدی عمقی و آمبولی ریوی

ایجاد لخته های کوچک در خون در اثر آسیب دیدن رگ ها و بی حرکتی بیمار بعد از جراحی، باعث ایجاد این مشکلات می شوند. استفاده از داروهای رقیق کننده خون، ورزش های خوابیده و پوشیدن جوراب TED در دوره بستری به جلوگیری از این مشکل کمک می کند.

در رفتن مفصل

در رفتن مفصل تعویض شده بعد از عمل به ندرت اتفاق می افتد و وقوع آن به خاطر قصور و سهل انگاری بیمار است. در رفتگی در هر زمانی بعد از عمل مفصل ران می تواند اتفاق بیفتد اما بیشترین زمان وقوع آن شش هفته اول بعد از جراحی است.

آسیب دیدن اعصاب

هر برشی در بدن می تواند باعث آسیب اعصاب حسی محل ایجاد برش شود. برش های جراحی مفصل می تواند باعث آسیب جدی به اعصاب شود و حرکت عضلات پا را با مشکل مواجه کند.

شکستگی استخوان ران

هنگام جراحی تعویض مفصل، ساقه پروتز مفصل در استخوان ران قرار داده می شود. در این هنگام پوکی استخوان و یا آسیب استخوان (در زمان جراحی مجدد) باعث شکستگی استخوان ران می شوند. انواع جدید پروتزها برای جلوگیری از این مشکل در دسترس هستند.

خونریزی و مشکلات انتقال خون

از آنجایی که عمل مفصل همراه با خونریزی است اغلب نیازمند تزریق خون به بیمار است. خون تزریقی امکان دارد باعث انتقال عفونت و یا واکنش های خونی در بدن بیمار شود.

اختلاف طول پاها

در بیشتر پروتزهای مفصل ران کاسه مفصل به بخش سوکت ثابت نشده است؛ به همین خاطر با حرکت بیش از حد استخوان در محل مفصل امکان در رفتگی وجود دارد. وجود تاندون ها، عضلات و رباط ها در این قسمت باعث ثبات و پایداری مفصل تعویض شده می شود. جراح طول قد پا را تنظیم می کند. اختلاف قد در حد پنج میلی متر طبیعی است اما در موارد نادری به بیش از 2.5 سانتی متر نیز می رسد.

استخوان سازی غیرطبیعی

این عارضه مربوط به زمانی است که عضلات اطراف مفصل ران باعث سفت شدن عضله ران می شوند. مصرف روزانه قرص ایندومتاسین (یک داروی ضدالتهابی قوی) باعث جلوگیری از این مشکل می شود.

همنشینی بافت زنده و غیرزنده در بدن

وجود پروتز ها باعث آسیب دیدن استخوان های اطراف مفصل و از بین رفتن عملکرد طبیعی آن ها می شود. اما مشکلات بیماران مانند از بین رفتن کارایی مفصل لگن، درد مفصل، لگن درد و پا درد چاره ای جز عمل مفصل و قرار دادن مفصل مصنوعی به جای مفصل طبیعی برای بیماران باقی نمی گذارد. مطالعه و تحقیقات دانشمندان توانسته است تا حد زیادی مشکلات مفصل مصنوعی را برطرف کند؛ اما به نظر نمی رسد این معزل به این زودی به طور کامل حل شود. مشکلات زیر در اثر ناسازگاری پروتز و استخوان های اطراف ایجاد می شوند:

• تجزیه پروتز
• التهاب و تجزیه بافت های اطراف پروتز
• تخریب استخوان
• استئولیز
• پوکی استخوان
• لق شدن
• نامناسب شدن شرایط مفصل از لحاظ بیومکانیکی

یک پروتز مناسب برای عمل مفصل شرایط زیر را باید داشته باشد:

• ویژگی های مکانیکی مناسب (از جمله تنش تسلیم، شکل پذیری، مدول یانگ و استحکام خستگی)
• ویژگی های فیزیکی مناسب (از جمله چگالی و خواص مغناطیسی)
• ویژگی های شیمیایی مناسب (مقاومت در برابر اشکال مختلف خوردگی، تخریب و ساییدگی)
• ویژگی های بیولوژیکی مناسب ( زیست سازگاری)
• هزینه مناسب پروتز برای بیمار

بنابراین، هر نوع پروتز جدیدی که ابداع شود، باید از لحاظ تمام ابعاد بررسی شود. بررسی و مطالعه عوامل مؤثر روی طول عمر پروتز کار ساده ای نیست و با روش های عادی و رایج نمی تواند انجام شود. زیرا پاسخ بافت های مختلف بدن در برابر پروتز، با افزایش سن بیمار تغییر می کند.

پاسخ بدن به پروتز
بعد از عمل تعویض مفصل، بسیاری از عملکردهای طبیعی بدن تا حد زیادی مختل می شوند. خونرسانی به استخوان ها و حفظ تعادل یونی بدن از جمله این اعمال هستند. همچنین تعویض مفصل، مکانیسم دفاعی بدن را نیز دچار مشکل می کند و این باعث ایجاد عفونت، ورم، التهاب و تغییر در استخوان و ساختار بافت های بدن می شود.
بهبود ویژگی های سطحی پروتز
عفونت و لق شدن علل اصلی از بین رفتن مفصل تعویض شده هستند؛ یک مفصل ایده آل باید فرایند اتصال به استخوان را پشت سر بگذارد، از اتصال باکتری جلوگیری کند و امکان ایجاد عفونت را به حداقل برساند. برای بهبود ویژگی های سطحی پروتز، سطح آن پوشش دهی می شود. پوشش دهی پروتز نباید تغییری در مواد تشکیل دهنده پروتز ایجاد کند.

پوشش همچنین مانعی در برابر انتشار یون ها و خوردگی پروتز محسوب می شود. پوشش دهی باعث افزایش استحکام، کاهش اصطکاک و ساییدگی می شود. جنس این پوشش ها می تواند از از بیوسرامیک، پروتئین های ماتریکس خارج سلولی، پپتیدها و فاکتورهای رشد باشد. این مواد به سطح فلزی پروتز مفصل عملکرد بیولوژیک و زیست سازگاری می بخشد. استفاده از پروتز های دارای پوشش مناسب باعث رشد استخوان و تمایز سلول های بنیادی به بافت استخوانی می شود که در نهایت فرایند اتصال مفصل مصنوعی به استخوان را آسان می کند.

طول عمر مفصل هیپ چقدر است؟

جراحی تعویض مفصل هیپ در بیمارانی که دچار استئوآرتریت هستند بسیار متداول و سودمند است. این جراحی برای بیماران می‌تواند مانند یک معجزه عمل کند ولی تکنولوژی پشت آن به گونه‌ای نیست که دوام ابدی آن را تضمین کند. پروتز مفصل هیپ نیز مانند مفصل طبیعی ممکن است به مرور از بین برود. عفونت، شکستگی و سایش طبیعی گاهی ممکن است منجر به فرسودگی مفصل هیپ شوند. اما پرسش اصلی اینجاست که این امر چقدر طول می‌کشد؟

براساس بسیاری از مطالعات بزرگ که روی پروتز مفصل هیپ و زانو انجام شده‌اند، می‌توان گفت ۹۰ درصد از پروتزهای مفصل زانو پس از ۱۰-۱۵ سال هنوز به خوبی کار خود را ادامه می‌دهند. درحالی‌که این عدد برای پروتز مفصل هیپ کمی بیش‌تر است.

البته پروتزهایی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توانند حتی بیش‌تر از این مقدار نیز عمر کنند. زیرا سرعت رشد تکنولوژی پروتزهای مصنوعی بسیار بالاست.

چرا پیش بینی دقیق عمر پروتز مفصل هیپ کار دشواری است؟

پیش‌بینی اینکه عمر مفصل لگن چقدر است، کار دشواری است. زیرا چندین دهه طول می‌کشد تا بتوانیم اطلاعات مربوط به جراحی‌هایی که در گذشته انجام شده‌اند را جمع آوری کنیم. این اطلاعات به منظور پیش‌بینی نرخ موفقیت عمل‌هایی که در آینده انجام خواهند شد ضروری است. از طرف دیگر اخیراً پروتز مفصل هیپ در جوانان نیز مورد استقبال قرار گرفته است. این افراد نسبت به کسانی که در دهه ۵۰ و ۶۰ زندگی هستند فعالیت بالاتری دارند و انتظار بیش‌تری از مفصل جدید خواهند داشت.

وقتی با پروتز مفصل هیپ سروکار داریم، سن بیمار از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا بیماری که ۱۵ سال امید به زندگی دارد نسبت به بیماری با ۳۰ سال امید به زندگی، کمتر به جراحی مجدد نیاز دارد. از طرف دیگر جوانان به دلیل فعالیت بیش‌تر، فشار زیادی به پروتز مفصل هیپ وارد می‌کنند. به همین دلیل بسیاری از جراحان به جوانان پیشنهاد می‌کنند که حتی اگر مفصل هیپ طبیعی آن‌ها دچار درد، سفتی و محدودیت‌های حرکتی شده است، تا حد ممکن جراحی تعویض مفصل هیپ را عقب بیندازند.

جراح نیز در دوام پروتز مفصل هیپ نقش مهمی ایفا می‌کند. او باید بتواند به خوبی عوامل پرخطر برای شما را ارزیابی کرده، به شما کمک کند آن‌ها را به حداقل برسانید. همچنین می‌توانید با طرح درمان فردی، شما را در جهت دوام بیش‌تر پروتز مفصل هیپ هدایت کند.

مراجعه به بهترین متخصص برای تعویض مفصل لگن

ارتوپدی، یکی از تخصص های رشته پزشکی است که به تشخیص، مراقبت و درمان بیماری های استخوان، مفاصل، عضلات، رباط ها، تاندون ها و اعصاب می پردازد. این بافت ها، بخشی از سیستم اسکلتی عضلانی بدن هستند. متخصصانی که در این رشته دارای تخصص هستند، جراح ارتوپد نامیده می شوند.

عواملی مانند آسیب ها و بیماری ها می توانند منجر به از دست رفتن عملکرد بدن شوند. ممکن است برای بازگرداندن عملکردهای از دست رفته بدن، انجام جراحی ضروری باشد. جراحی های ارتوپدی بیماری ها و مشکلات وسیعی را دربر می گیرند؛ امروزه پیشرفت های زیادی در حوزه درمان بیماری های مفصلی صورت گرفته است. جراحان ارتوپد در صورت نیاز با انجام جراحی، مفصل آسیب دیده را با مفصل مصنوعی تعویض می کنند (جراحی تعویض کامل مفصل)؛ مانند تعویض مفصل زانو و تعویض مفصل ران.

تعویض مفصل لگن یکی از عمل‌های جراحی است که افراد به دلایل مختلفی مانند افزایش سن، ابتلا به آتروز، روماتیسم، نکروز در ناحیه لگن، تصادفات، دررفتگی‌های مادرزادی هیپ، شکستگی‌ها و ... به انجام آن نیاز پیدا می‌کنند. انتخاب یک متخصص ارتوپد باتجربه برای انجام عمل لگن می‌تواند بسیاری از عوارض جانبی این عمل را کاهش داده و احتمال موفقیت‌آ‌میز بودن عمل تعویض لگن را بسیار افزایش دهد.

تفاوت پروتزهای نسل قدیم و جدید

در ویدئوهای زیر با تفاوت پروتزهای نسل قدیم و جدید از زبان دکتر افشین طاهری اعظم آشنا می‌شوید:

کلام آخر

جراحی تعویض مفصل ران یکی از رضایت بخش ترین جراحی ها است؛ زیرا به بیمار اجازه راه رفتن دوباره می دهد و این امتیازی بالایی برای زندگی او محسوب می شود. این جراحی مانند تمام جراحی ها دشواری ها و محدودیت هایی را بعد از جراحی به بیمار تحمیل می کند. متخصصان جراحی ران از تمام تجربه و مهارت خود استفاده می کنند تا این عوارض را به حداقل برسانند. جراح مفصل دلسوز و متعهد با پاسخگویی به سؤالات بیمار تمام تلاش خود را در جهت سلامتی و راحتی بیمار به کار می گیرد. جراحی تعویض مفصل ران دارای حساسیت بالایی است؛ به همین خاطر لازم است این جراحی توسط متخصص ماهر و باتجربه ای انجام گیرد و بیمار نیز توصیه های لازم بعد از جراحی را جدی بگیرد.

​