تعویض کشکک زانو به عنوان یک عمل جراحی ضروری و موثر
عمل‌های جراحی پا مانند عمل جراحی تعویض کشکک زانو برای بهبود عوارض برخی بیماری‌ها و جراحات به کار می‌روند که در طول زمان یا در اثر ضربه ایجاد شده‌اند و به صورت مزمن یا حاد هستند. عمل تعویض کشکک زانو یکی از این عمل‌های شایع است که به دلیل فرسایش غضروف در زانوی بیماران انجام می‌شود. این عمل دوران نقاهت حدودا چهار الی هشت هفته‌ای دارد که بیمار در این مدت باید اقداماتی را برای بهبود سریع‌تر زانوی خود انجام دهد. از جمله این اقدامات می‌توان به مراجعه به فیزیوتراپی اشاره کرد. در این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی دلایل عمل تعویض کشکک زانو و مراقبت‌های پس آن بپردازیم.
کشکک زانو شامل چه بخش‌هایی است
کاسه زانو یا همان کشکک زانو بزرگ‌ترین استخوان کنجدی در بدن است که در ناحیه جلوی زانو قرار دارد. این استخوان که در سنین دو تا شش سالگی تشکیل می‌شود در اندام حرکتی نقش چندان ضروری ندارد اما باعث راحت شدن آن می‌شود، تصور کنید راه رفتن بدون کشکک همیشه همراه با درد ساییدگی استخوان‌ها بود. با این حال کشکک زانو از خم شدن پا به سمت جلو خودداری می‌کند. این استخوان بر خلاف دیگر استخوان‌های زانو متحرک است و به زردپی برخی از استخوان‌های پا، رباط‌ها و کپسول مفصلی اتصال دارد.
مشکلات عمده‌ای که ممکن است برای کشکک زانو پیش بیاید
از مشکلات عمده‌ای که برای کشکک زانو پیش می‌آید، می‌توان به نرمی کشکک اشاره کرد. این عارضه بیشتر در میان نوجوانان و جوانان شایع است که درصد بیشتری از مبتلایان را بانوان تشکیل می‌دهند. دلیل اصلی این بیماری هنوز شناخته شده نیست اما به دلیل ساییده شدن کشکک بر روی قسمت پایینی استخوان ران ایجاد می‌شود. این بیماری ممکن است با استفاده نامناسب از زانو، شرکت در ورزش‌های خاص یا اقداماتی که موجب فشار سنگین به زانو می‌شود، اتفاق می‌افتد.
به طور کلی ممکن است که با انجام دادن ورزش‌های سنگین و خاص، کشکک خود را دچار مشکل کنید. این استخوان‌ها در صورت آسیب دیدن به علت نوع پروتئینی که دارند ترمیم نمی‌شوند و باید نسبت به تعویض و جراحی آن‌ها اقدام کنید. یکی دیگر از آسیبهای عمومی که به کشکک زانو وارد می‌شود، آرتروز است. این عارضه به دلیل تغییرات تخریبی غضروف انتهای استخوان ران و غضروف فوقانی استخوان درشت‌نی در مرور زمان ایجاد می‌شود.
چه زمانی به عمل تعویض کشکک زانو نیاز پیدا می‌کنیم؟
در ابتدا باید بدانید که با وجود این که افراد مسن بیشتر به سراغ عمل تعویض کشکک زانو می‌روند، این عمل برای برخی از جوانان نیز پیشنهاد می‌شود. عواملی مانند سن یا وزن در انجام دادن این عمل تاثیر ندارد و در صورت صدمه دیدن کشکک باید این استخوان را تعویض کنید. البته وزن زیاد ممکن است (بصورت نادر) در دوران پس از عمل کشکک باعث عفونت شوند.
همانطور که گفته شد، مهم‌ترین عاملی که افراد به سراغ عمل تعویض کشکک زانو می‌روند، درد و خشکی زیاد در کشکک زانو است. افرادی که به بیماری آرتروز زانو یا آرتریت روماتویید دچار می‌شوند باید سریعا نسبت به عمل کشکک زانو اقدام کنند، زیرا عارضه‌هایی مانند آرتروز دردهای پیش‌رونده هستند و در صورت عدم توجه، روزانه درد آن افزایش می‌یابد.
در آرتریت روماتویید یک لایه به نام سینوویال که در داخل کپسول مفصلی قرار داد و وظیفه ترشح مایعی به همین نام را دارد دچار التهاب می‌شود. با التهاب و ترشح زیاد مایع، می‌تواند در مرور زمان باعث آسیب‌دیدگی استخوان کشکک می‌شود. بنابراین به طور کلی زمانی باید به سراغ تعویض کشکک بروید که در هنگام استراحت یا فعالیت کردن درد زیادی در ناحیه زانو حس کنید.
مزایای عمل تعویض کشکک زانو
عمل تعویض کشکک زانو به دلیل استفاده از فلزاتی مانند تیتانیوم و آلیاژهای بر پایه کبالت کرومیوم حساسیت به وجود نمی‌آورد. همچنین در قسمت‌های پلاستیکی ایمپلنت‌ها از پلی‌اتیلن پزشکی استفاده می‌شود، بنابراین مقاوت بالایی دارند. با انجام دادن عمل جراحی تعویض کشکک می‌توانید پس از تمام شدن دوره نقاهت، به راحتی دوباره راه روید و به فعالیت‌هایی مانند دویدن و دوچرخه‌سواری کردن بپردازیم.
مراقبت‌های پس از عمل جراحی کشکک زانو
یکی از مهم‌ترین مراحل یک عمل جراحی موفق، مراقبت‌های پس از عمل در بیمارستان و خانه است. در بیمارستان پس از عمل جراحی حدودا یک روز باید استراحت کنید. پس از طبیعی شدن تمامی علائم شما مانند ضربان قلب، یک دکتر فیزیوتراپ به شما برنامه ورزشی مناسب‌تان را ارائه کند. در بیمارستان ممکن است از دستگاه CPM (Continuous passive motion) برای حرکت دادن زانوی شما استفاده می‌شود. به هنگام ورزش زانو از داروهای بی‌حسی استفاده میکنید تا بتوانید درد ناشی از تحرکات زانو را تحمل کنید.
مراقبت‌های خانگی
بنابر شرایط فیزیکی شما، پس از گذشت یک الی دو روز به دستور دکتر از بیمارستان مرخص می‌شوید. مراقبت‌های پس از عمل تعویض کشکک زانو در خانه با نگه داشتن محیط جراحی به صورت پاکیزه شروع می‌شود. دکتر شما مواد شستشوی مخصوصی جهت پاک کردن محیط جراحی به شما می‌دهد. بخیه زانو در جلسه بعدی شما برداشته خواهند شد. برای کم کردن ورم زانوی خود، می‌توانید از یخ استفاده کنید.
در صورت احساس درد در ناحیه جراحی شده، می‌توانید با توجه به دستورات دکتر خود به آسپرین یا مسکن مناسب مصرف کنید. در صورت داشتن عوارضی مانند تب، قرمز شدن پا یا خونریزی یا افزایش درد در ناحیه زانو حتما به پزشک اطلاع دهید.
شما می‌توانید به صورت عادی به برنامه تغذیه خود عمل کنید، تنها در صورتی نمی‌توانید این کار را انجام دهید که دکتر به شما برنامه غذایی خاص داد. شما نباید حدودا تا یک ماه رانندگی کنید، دوره نقاهت چهار الی هشت هفته طول خواهد کشید. پیشگیری از افتادن نیز یکی از ضرورت‌های مراقبت در خانه است. یک افتادگی ساده بر روی زانوی شما ممکن است باعث شکستگی ایمپلنت زانوی شما شود. می‌توانید در طول دوره نقاهت خود از عصا یا واکر استفاده کنید.
برای مراقبت بهتر از زانوی خود می‌توانید تغییرات کمی را در خانه خود ایجاد کنید. از این تغییرات می‌توان به نصب کردن دستگیره مناسب در راه پله‌ها اشاره کنید. برخی از تغییراتی که می‌توانید در منزل خود ایجاد کنید به شرح زیر هستند:
- نصب دستگیره ایمنی در حمام
- برداشتن تمامی سیم‌ها یا فرش‌هایی که ممکن است باعث سرخوردگی شما شوند
- نصب یک صندلی در حمام
عوارض عمل جراحی تعویض کشکک
عمل جراحی تعویض کشکک معمولا به ندرت با عوارض همراه خواهند بود و شما می‌توانید با گذراندن دوره نقاهت، دوباره مانند سابق راه بروید. با این حال عوارضی وجود دارند که ممکن است در درصد کمی از بیماران نمایان شود. یکی از مهم‌ترین عوارض تعویض کشکک عفونت (بصورت نادر) پس از عمل جراحی است. این عارضه معمولا در کمتر از دو درصد از بیماران ایجاد می‌شود.
عفونت‌هایی که ناشی از عمل جراحی تعویض کشکک هستند معمولا به دلیل برش ایجاد شده در اطراف ایمپلنت‌ها یا به دلیل نگه‌داری نامناسب از مفصل زانو به وجود آیند. این عارضه در مواردی نیز پس از گذشت چندین سال از عمل تعویض کشکک ایجاد شده است. برخی از افراد بیشتر در معرض عفونت پس از عمل زانو هستند، که برخی از آن‌ها به مانند زیر هستند:
- بیمارانی که تغذیه نامناسبی دارند.
- بیمارانی که به دیابت مبتلا هستند.
- بیمارانی که به سیگار اعتیاد دارند.
- افرادی که اضافه وزن دارند.
از علائم عفونت پس از عمل تعویض کشکک زانو می‌توان به تب، احساس لرز، احساس درد و سفتی در زانو، ورم کردن زانو و عرق کردن شبانه فرد اشاره کرد. افراد برای پیشگیری از این عارضه باید به زانو خود استراحت کافی دهند. جراحان با به کارگیری آنتی بیوتیک و شسشتوی زانو با کلروهگزیدین از احتمال وقوع عفونت در زانو پس از عمل تعویض کم می‌کنند.
یکی دیگر از عوارض عمل تعویض کشکک زانو ایجاد لخته خون در بدن پس از عمل جراحی است. این عارضه می‌تواند باعث مسدود شدن ریه شود و زندگی بیمار را به خطر بیاندازد. این عارضه معمولا تا 14 روز پس از عمل جراحی علائمی مانند احساس گرمای مداوم در فرد ایجاد کند. برای پیشگیری از لخته شدن خون پس از عمل تعویض باید اموری مانند بالا نگه داشتن پاهای خود بالاتر از سطح بدن انجام دهید. همچنین پس از عمل جراحی نباید به طور ثابت در زمان طولانی یک جا بنشینید. عوارض دیگری مانند حساسیت به فلزات یا ایمپلنت‌های به کار رفته وجود دارند که احتمال بسیار پایینی دارند.
با انجام عمل تعویض کشکک زانو، مثل سابق راه بروید
جراحی تعویض کشکک زانو یکی از عمل‌های رایج است که به هنگام درگیر شدن با بیماری‌هایی مانند آرتروز، پیشنهاد می‌شود. از آنجایی که بیشتر بیماری‌های زانو پیش‌رونده هستند، بنابراین باید هر چه زودتر نسبت به تعویض کشکک زانو اقدام کنید. این عمل جراحی عوارض و ریسک بسیار کمی دارد و تنها حدود کمتر از دو درصد از بیماران دچار عارضه‌هایی مانند عفونت زانو شده‌اند. برای گذراندن دوره نقاهت حتما مواردی را مانند بالا نرفتن از پله و استراحت دادن به پاها رعایت کنید تا بتوانید در طول دوره چهار الی هشت هفته نقاهت به طور کامل بهبود پیدا کنید.
