پارگی مینیسک زانو از شایع‌ترین آسیب‌هایی است که برای پاها اتفاق می‌افتند. به طور کلی هر نوع فعالیتی که باعث شود به شدت زانوی خودتان را بچرخانید و یا بپیچانید به ویژه در شرایطی که تمام وزن خود را بر روی آن قرار داده‌اید می‌تواند باعث پارگی مینیسک زانو شود.
اصولا پارگی مینیسک همراه با احساس درد، تورم و سفتی در زانوها است. در این مطلب از سایت دکتر طاهری اعظم شما را با این آسیب زانو بیشتر آشنا می‌کنیم.
مینیسک زانو چیست؟
هر کدام از زانوهای شما دو تکه غضروفی C شکل وجود دارند که مانند بالشتکی میان استخوان ساق پا و ران به عنوان یک ضربه گیر عمل میکند و و به تثبیت مفصل زانو و توزیع وزن کمک میکند. دو نوع مینیسک زانو وجود دارد، منیسک داخلی یا مدیال که به سمت داخلی زانو نزدیک‌تر است. منیسک خارجی یا لترال که به سمت خارجی زانو نزدیک‌تر است.
وظایف مینسیک زانو، کمک به پایداری زانو، جذب ضربه در هنگام پرش یا دویدن، توزیع وزن به طور مناسب و جلوگیری از ساییده شدن استخوان‌ها است.
پس می‌توان گفت منیسک زانو را در تمام دامنه حرکتی پایدار نگاه می‌دارد نقش فعالی و در محدودیت چرخشی خارجی و داخلی مفصل زانو و نیز خم و باز شدن زانو دارند. نقش دیگری که مینیسک‌ها دارند جذب کننده شوک میان استخوان درشت نی و استخوان ران با افزایش سطح تماس تحمل وزن عمل می باشند. علاوه بر آن مینیسک زانو در لغزنده کردن مفصل زانو ایفای نقش می نماید.
برای آشنایی با وظایف مینیسک زانو ویدئو زیر را مشاهده کنید:
پارگی مینیسک زانو چیست و چه علائمی دارد؟
یکی از متداول‌ترین اشکال آسیب‌دیدگی برای پا، پارگی مینسیک زانو است. به طور کلی هر نوع فعالیتی که باعث شود تا شما زانوی خودتان را به شدت بچرخانید و یا بپیچانید به ویژه در شرایطی که تمام وزن خود را روی آن قرار داده‌اید، می‌تواند منجر به پارگی مینیسک شود.پارگی منیسک علاوه بر ایجاد حس درد، سفتی و تورم منجر به انسداد حرکتی در زانوها میشود.
حتما لازم نیست ورزشکار باشید تا پارگی مینیسک زانو را تجربه کنید. گاهی اوقات سریع بلند شدن از روی زمین به خصوص اگر قبل از آن همه وزن خود را بر روی زانو قرار داده باشید هم باعث پارگی مینیسک میشود.
از جمله علائم منیسک زانو می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- احساس درد در زانو به ویژه در زمان لمس ناحیه آسیب‌دیده، پیچاندن و یا چرخاندن زانو
- ورم، التهاب و سفتی زانو
- ایجاد مشکل در حرکت دادن زانو یا عدم توانایی در مقابل یک دامنه حرکت کامل
- حس اینکه زانو دیگر نمی‌تواند وزن بدن را تحمل کند
- احساس قفل شدن یا گرفتگی زانو و عدم توانایی برای صاف کردن آن
انواع پارگی مینیسک زانو
به طور کلی پارگی منیسک زانو بسیار شدیدتر از انواع کشیدگی مینیسک زانو است. در ادامه این بخش قصد داریم انواع مختلف پارگی مینیسک زانو را به شما معرفی کنیم. آسیب‌هایی که هر کدام از آن‌ها بر اساس شدت پارگی و میزان عوارض با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.
از مهم‌ترین انواع پارگی منیسک زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی طول مینیسک زانو ( شایع‌ترین نوع): در این نوع پارگی، یک شکاف طولی در امتداد لبه‌های مینیسک ایجاد میشود. این نوع معمولاً در اثر چرخش شدید زانو یا ضربه‌های مستقیم رخ می‌دهد و بیشتر در ورزشکاران دیده میشود.
- پارگی عرضی مینیسک: این پارگی به صورت یک شکاف عرضی بر سطح مینیسک ایجاد میشود و معمولاً ناشی از فشار ناگهانی یا آسیب‌های پیچشی است. این نوع پارگی ممکن است جریان خونرسانی به بخش‌هایی از مینیسک را مختل کند.
- پارگی مایل منیسک: در این حالت، شکاف به صورت مایل و زاویه‌دار ایجاد میشود. این نوع پارگی ممکن است باعث ایجاد قطعات شل شود که در مفصل گیر می‌کنند و موجب درد و محدودیت حرکت می‌شوند.
- پارگی شعاعی: این نوع پارگی از لبه داخلی مینیسک به سمت بخش مرکزی آن امتداد دارد. پارگی شعاعی می‌تواند عملکرد مینیسک را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و معمولاً نیاز به مداخلات درمانی دقیق دارد.
- پارگی ترکیبی: این نوع شامل ترکیبی از دو یا چند نوع پارگی دیگر است و می‌تواند پیچیدگی بیشتری در درمان ایجاد کند. پارگی ترکیبی معمولاً نتیجه آسیب‌های شدید یا تکرار فشار بر زانو است.
| نوع پارگی مینیسک | نوع آسیب با جزئیات |
| پارگی‌های درون مینیسکی | نشان از تغییرات دژنراتیو در مینیسک زانو دارد |
| پارگی‌های شعاعی که از رایج‌ترین انواع پارگی‌های مینیسک زانو هستند | در قسمت بدون رگ مینیسک رخ می‌دهد که خونرسانی خوبی ندارد؛ در نتیجه توانایی بسیار کمی برای ترمیم خود دارد |
| پارگی عرضی | نوعی از آسیب مینیسک است که برخلاف پارگی شعاعی، احتمال ترمیم شدن آن بسیار بیشتر است |
| پارگی فلپ | پارگی فلپ مینیسک زانو فرم دیگری از آسیب زانو است که شیوع کمتری دارد. اگر پارگی فلپ منجر به قفل شدن زانو شود، حتما نیاز به جراحی دارد |
| پارگی پیچیده | نوعی از پارگی مینیسک زانو است که مجموعه‌ای از چند نوع پارگی را شامل میشود. به علت ماهیت پیچیده این پارگی، زانو توانایی کمی در ترمیم خود دارد و جراح در بسیاری از اوقات مجبور به خارج کردن قسمت آسیب دیده مینیسک شما میشود |
| پارگی باکت هندل | پارگی باکت هندل شکل وسیعی از پارگی عرضی است که در آن آسیب بسیار وسیع است و حرکات طبیعی زانو را با اختلال مواجه میکند. معمولا این نوع آسیب نیاز به جراحی دارد |
تشخیص انواع مختلف پارگی منیسک زانو
به طور معمول بعد از اینکه شما علائم بیماری خود را با پزشک جراح در میان گذاشتید، او به شروع انجام معایناتی بر روی زانوی شما کرده و میزان دامنه حرکت آن را به طور دقیق بررسی میکند. در این زمان پزشک به طور دقیق به محلی که مینیسک در امتداد مفصل شما قرار دارد نگاه میکند.
اصولا اولین تست پارگی مربوط به منیسک، آزمایش تشخیصی "مک موری" است که شامل خم کردن زانو، راست کردن و چرخش آن می‌باشد. در طول انجام این تست توسط پزشک متخصص ممکن است صداهایی جزئی بشنوید که نشانه پارگی منیسک زانو هستند. پزشکان برای تایید پارگی مینیسک به سراغ آزمایشات تصویربرداری می‌روند که در ادامه هر یک از آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.
تصویربرداری از زانو با استفاده از اشعه ایکس
یکی از مواردی که می‌تواند در تشخیص قطعی پزشک در خصوص پارگی منیسک زانو تاثیرگذار باشد، تصویربرداری زانو با اشعه ایکس است. با وجود اینکه این آزمایش به طور کامل پارگی را نشان نمی‌دهد اما در رد دلایل دیگر درد زانو مانند آرتروز بسیار موثر است.
تصویربرداری ام‌آر‌آی (MRI)
آزمایش ام‌آر‌آی به کمک یک میدان مغناطیسی چندین عکس از زانوی شما تهیه میکند و می‌تواند با تصویر ایجاد شده از غضروف و رباط‌ها به تشخیص دقیق کمک کند. مطالعه‌ای پزشکی در سال 2008 نشان داد که دقت این روش در تشخیص پارگی مینیسک در حدود 77 درصد است. به همین علت گاهی اوقات در تصویربرداری MRI تغییرات دژنراتیو مربوط به افزایس سن با پارگی منیسک اشتباه گرفته میشود. با این حال بهره‌گیری از MRI به کاهش میاز به عمل جراحی آرتروسکوپی در بسیاری از افراد کمک کرده است.
سونوگرافی
از دیگر مواردی که می‌تواند به تشخیص پارگی‌های مینیسک به پزشکان کمک کند، سونوگرافی است. در این روش از امواج صوتی برای تهیه تصاویری از اجزای داخل بدن استفاده می‌کنند. با این کار معلوم میشود که آیا شما تکه‌ای غضروف سست شده دارید که این احتمال وجود دارد در زانوی شما گیر کرده باشد.
درمان مینیسک زانو
یکی از گزینه‌های پیش روی بیماران برای تخفیف دردهای ناشی از پارگی منیسک زانو، استفاده از درمان‌های خانگی است. درمان‌های خانگی هم شامل استراحت کردن و گذاشتن یخ و بست زانو یا همان راهکار درمانی RICE هستند. اما این درمان‌های خانگی چطور انجام می‌شوند؟
ابتدا باید به زانوی خود کمی استراحت بدهید. برای کاهش مقدار تحمل وزن زانو باید از عصا کمک بگیرید. هر سه یا چهار ساعت یک بار به مدت نیم ساعت بر روی زانوی خود کمپرس سرد قرار بدهید. به منظور کاهش التهابات، زانو را به کمک یک باند پلاستیک و منعطف طبی خوب بپیچید.
در نهایت هم می‌توانید به منظور کنترل تورم در ناحیه زانو، زانو خود را رو به بالا قرار بدهید. شما همچنین می‌توانید به سراغ داروهایی مثل ایبوبروفن، آسپرین یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی برای کاهش درد و تورم در اطراف زانوی خود استفاده کنید (با مشورت پزشک).
فیزیوتراپی برای تقویت عضلات
در صورتی که همچنان احساس درد دارید نباید به طور کامل وزن خود را بر روی زانوی آسیب‌دیده قرار بدهید. ممکن است پزشکان برای منیسک زانو و تقویت عضلات اطراف آن فیزیوتراپی را به شما پیشنهاد کنند. چرا که فیزیوتراپی می‌تواند باعث کاهش درد، افزایش تحریک و کمک به افزایش ثبات زانوی شما بشود. فیزیوتراپیست‌ها حتی ممکن است از روش‌های ماساژ به منظور کاهش تورم و سفتی زانوی شما استفاده کنند.
استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی
شما باید تحت نظر پزشک اقدام به مصرف داروهای ضد التهابی کنید. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند Advil، Aleve، یا Motrin، به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. با این حال، این داروها می‌توانند عوارض جانبی مانند افزایش خطر خونریزی و زخم داشته باشند. این داروها را باید فقط در شرایط خاصی استفاده کنید، آن هم قطعا زیر نظر پزشک و در دوز تجویز شده.
روش تحریک الکتریکی برای درمان زانویی که آسیب‌دیده است
روش تحریک الکتریکی با در نظر گرفتن منطقه هدف به دو دلیل عمده انجام میشود. در صورتی که اعصاب فراپوستی را با استفاده از امواج الکتریکی تحریک کنیم، مسیر سیگنال عصبی زانو به مغز مسدود شده و این مساله می‌تواند باعث کاهش درد شود. در طی این روش یک جریان الکتریکی بسیار ضعیفی از راه پوست به بافت وارد شده و به بیماران کمک میکند تا حس بهتری داشته باشند. اما در شرایطی که اعصاب عضلانی را با تکانه‌هایی الکتریکی تحریک کنیم، شاید بتوانیم از میزان التهاب کم کنیم و عضلات محافظت‌کننده زانو را تمرین بدهیم. این کار در گذر زمان می‌تواند عضلات اطراف زانو را تقویت و به درمان شما کمک کند.
آرتروسکوپی زانو
اگر از راهکارهای درمانی بالا پاسخ مثبتی دریافت نکردید پزشک ممکن است آرتروسکوپی زانو را به شما پیشنهاد کند. اصولا پزشکان در این زمینه دستورالعمل‌های خاصی را در رابطه با چگونگی آماده‌سازی برای جراحی را با شما در میان می‌گذارند.
بعضی از این دستورالعمل‌ها به شرح زیر هستند:
- قبل از جراحی باید چگونگی استفاده از عصا را بدانید،
- انجام آزمایشات خون، تصویربرداری با اشعه ایکس، MRI و الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب،
- پرهیز از خوردن و نوشیدن در شب قبل از عمل.
اقداماتی با هدف پیشگیری از Meniscus Tear
شما می‌توانید با ورزش‌هایی منظم که منجر به تقویت عضلات پا می‌شوند، از پاره شدن مینیسک جلوگیری کنید. این مساله کمک میکند تا مفصل زانوی شما از آسیب مصون بماند. به طور کلی شما در حین انجام فعالیت‌هایی که ممکن است ریسک آسیب‌دیدگی شما را افزایش دهد، می‌توانید از وسایل محافظتی در زمان ورزش مانند زانوبرند یا بریس برای محافظت از زانوی خود استفاده کنید.
به این منظور توجه شما را به نکات زیر جلب می‌کنیم:
- پیش از ورزش حتما خود را گرم کرده و ورزش‌های کششی جزئی را انجام دهید.
- از کفش‌های ورزشی مخصوص استفاده کنید.
- بند کفش‌ها را به خوبی ببندید.
- فرم صحیح اجرای حرکات ورزشی را بیاموزید.
نکته: حتما زیر نظر یک مربی تمرینات ورزشی خود را شروع کنید.
چگونگی انجام جراحی مینیسک
در طول جراحی جراح در ابتدا یک برش کوچک را در زانوی شما ایجاد میکند. سپس با کمک ابزار و دوربین، دوربینی را از راه این برش برای ترمیم مینیسک آسیب‌دیده وارد زانو میکند. کل مراحل این جراحی در بیشتر موارد تقریبا یک ساعت طول می‌کشد و شما می‌توانید در همان روز به خانه بروید. با وجود اینکه بهبودی کامل نیاز به زمان دارد اما شما می‌توانید به راحتی چند روز پس از گذشت جراحی در جلسات فیزیوتراپی شرکت داشته باشید. اصولا زمان ترمیم پارگی منیسک زانو حدودا شش هفته است.
درمان پارگی منیسک زانو توسط دکتر افشین طاهری اعظم
فعالیت‌هایی که بیشتر شامل چرخش و پیچش تهاجمی زانو هستند، شما را بیشتر در معرض خطر پارگی منیسک زانو قرار می‌دهند. این خطر به خصوص برای ورزشکارانی مانند فوتبالیست‌ها و تکواندوکاران بسیار بیشتر است. خوب است بدانید که خطر ساییدگی و پارگی زانو با افزایش سن و چاقی افزایش پیدا میکند.
