با توجه به اینکه پروتز مفصل ران به مرور دچار ساییدگی می‌شود، آیا می‌توان گفت دقیقاً چه مدت عمر میکند؟ آرتروز شدید و مشکلات جدی در ناحیه لگن را می‌توان به کمک پروتز مفصل ران درمان کرد. متأسفانه پروتز مفصل ران به اندازه مفصل طبیعی دوام ندارد. زیرا پروتز مفصل ران از فلز و پلاستیک تولید شده است که به مرور زمان ساییده می‌شوند. حتی پروتزهای تولید شده از مواد مخصوص نیز به مرور زمان دچار ساییدگی می‌شوند. اخیراً با افزایش کاشت پروتز مفصل ران در جوانان، مسأله دوام آن اهمیت بیشتری یافته است. زیرا احتمال دوام پروتز مفصل ران در فردی با ۱۵ سال امید به زندگی، بیشتر از فردی است که حداقل تا ۳۰ سال دیگر عمر میکند.
علاوه بر این، جوانان فعال‌تر از سالمندان هستند و فشار بیشتری به پروتز مفصل ران وارد می‌کنند. به همین دلیل بسیاری از جراحان به جوانان توصیه می‌کنند تا حد امکان با درد و سفتی مفصل لگن کنار بیایند. به این ترتیب می‌توان جراحی تعویض مفصل لگن را در سن بالاتر انجام داد. برای حفظ بهتر پروتز مفصل ران نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- در عین حال که از فعالیت‌های شدید دوری می‌کنید، فعالیت بدنی خود را حفظ کنید.
- وزن متناسب داشته باشید.
- هر سال برای بررسی سلامت پروتز مفصل ران به پزشک مراجعه کنید.
یکی از فاکتورها مهم در طول عمر پروتز از زبان دکتر طاهری اعظم را در این ویدئو مشاهده می‌کنید:
مفصل مصنوعی لگن راهی برای درمان آسیب‌های لگن
آسیب‌دیدگی مفصل لگن یکی از معضلاتی است که افراد زیادی با آن درگیر هستند. این عارضه به دلایل متعددی به وجود می‌آید. از جمله این دلایل می‌توان به سقوط از ارتفاع یا تصادف، بیماری مادرزادی و آرتروز لگن اشاره کرد. امروزه برای درمان آسیب‌های لگن، از مفصل مصنوعی یا پروتز لگن یا ایمپلنت لگن استفاده می‌شود. گاهی اوقات بعد از جراحی لگن و قرار دادن پروتز در آن، بیمار دچار مشکلاتی می‌شود که جراح را مجبور به تعویض مجدد پروتز لگن یا ریویژن لگن او میکند.
اما سوال این است که طول عمر پروتز لگن چقدر است؟ جنس این مفصل مصنوعی از چیست؟ در این مطلب به این سوالات پاسخ خواهیم داد و با پروتز لگن، طول عمر پروتز لگن با عوامل موثر بر طول عمر مفصل مصنوعی لگن و ساختار آن بیشتر آشنا می‌شویم.
ساختار پروتز لگن
امروزه علم پزشکی به مرحله‌ای از پیشرفت رسیده است که انواع مختلفی از مفاصل مصنوعی ران و لگن تولید می‌شوند و با توجه به نیاز بیمار از آنها استفاده می‌شود. قسمت اصلی ساختار پروتز لگن را یک گوی فلزی تشکیل می‌دهد که در واقع به جای سراستخوان ران قرار می‌گیرد. این گوی فلزی به وسیله زائده‌ای به نام دسته یا Stem به تنه استخوان متصل می‌شود. دسته پروتز داخل کانال مرکزی استخوان ران قرار می‌گیرد و این دو را محکم به هم وصل میکند.
بعضی از جراحان از پروتزهای یک تکه استفاده می‌کنند. ساختار این پروتزها به این گونه است که گوی و دسته به هم متصل و یک پارچه هستند. برخی دیگر از جراحان از پروتزهای دو تکه استفاده می‌کنند. در این پروتزها گوی فلزی از دسته جدا می‌شود. در بعضی از پروتزها هم گوی فلزی دو تکه است. یعنی یک گوی کوچک در داخل یک گوی بزرگ قرار دارد که در داخل آن می‌چرخد. گوی کوچک به دسته وصل شده و گوی بزرگ در محل سراستخوان قرار می‌گیرد. به این دسته از پروتزها، پروتز دوقطبی هم می‌گویند.
انواع مفصل مصنوعی لگن
امروزه در همه جای دنیا برای درمان آسیب‌دیدگی‌های لگن و ران از مفاصل مصنوعی استفاده می‌شود. این روش درمان بسیار موثر است و طول عمر پروتز لگن مورد استفاده بسیار بالا است. به طور کلی پروتزهای لگن به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- پروتز سیمانی
- پروتز غیرسیمانی
هر کدام از انواع پروتز ویژگی‌ها و خصوصیات خود را دارند. در ادامه مطلب به این دو دسته از پروتزها می‌پردازیم.
پروتز سیمانی
در پروتزهای سیمانی، قطعه‌های پروتز یعنی گوی و دسته به وسیله سیمان استخوانی به استخوان‌ها وصل می‌شوند. سیمان استخوانی نوعی چسب مخصوص از جنس پلی آکریلات است که جراح ارتوپد از آن برای چسباندن قطعه‌های مفصل مصنوعی لگن به استخوان‌ها استفاده میکند. نحوه درست کردن سیمان استخوانی شبیه به درست کردن سیمان ساختمان است.
جراح با ترکیب کردن پودر و مایع مخصوص، سیمان استخوانی را درست میکند. حالت اولیه سیمان خمیری است اما بعد از چند دقیقه کاملا سفت و محکم می‌شود. سیمان استخوانی با قرار گرفتن در بین پروتز و استخوان، آنها را محکم به هم وصل میکند. این اتصال قوی به خاطر پر شدن حفره‌های استخوان به وسیله سیمان و چسبیدن به پروتز فلزی ایجاد می‌شود.
پروتز غیرسیمانی
در پروتزهای غیرسیمانی، معمولا کاسه پلی اتیلنی داخل کاسه فلزی را بدون استفاده از سیمان استخوانی و مستقیم در داخل استخوان لگن قرار می‌دهند. در پروتزهای بدون سیمان، جراح در سطح فلز سوراخ‌های ریزی ایجاد می‌کنند که قطر آنها حدود یک هزارم میلیمتر است. زمانی که پروتز را در کنار استخوان قرار می‌دهند، سلول‌های استخوانی به مرور زمان داخل سوراخ‌های ریز ایجاد شده رشد می‌کنند و باعث استحکام اتصال پروتز و استخوان می‌شوند.
امروزه اکثر جراحان از پروتزهای غیرسیمانی استفاده می‌کنند. البته در بعضی موارد نیاز است که از پروتز سیمانی استفاده شود. گاهی اوقات پروتز غیرسیمانی را به وسیله پیچ و مهره به استخوان وصل می‌کنند. شرایط استخوان و لگن بیمار نیاز به پیچ و مهره را مشخص میکند. معمولا مواقعی که از پیچ و مهره استفاده نمی‌شود، کاسه فلزی پروتز را دقیقا اندازه درست می‌کنند که در استخوان بیمار چفت شود. در این صورت بعد از رشد سلول‌های استخوانی در حفره‌ها، پروتز در استخوان محکم می‌شود.
مواد سازنده پروتز لگن
شکل پروتز لگن با توجه به مفصلی که باید به جای آن قرار بگیرد، متفاوت خواهد بود و ممکن است به شکل مفصل واقعی نباشد. اکثر قسمت‌های مفصل مصنوعی فلزی هستند، اما در ساخت آنها از بعضی مواد خاص مثل سرامیک و پلاستیک استفاده می‌شود. معمولا فلزی که در ساخت پروتز استفاده می‌شود یک آلیاژ است که برای اینکه درست کار کند باید استحکام زیادی داشته باشد. در صورت داشتن استحکام بالا پروتز می‌تواند تا مدت بسیار طولانی فشارهایی که به آن وارد می‌شود را بدون آسیب دیدن تحمل کند.
ویژگی مهمی که این آلیاژ باید داشته باشد انعطاف‌پذیری است. این ویژگی باعث می‌شود زمانی که با وارد شدن نیروی زیاد به استخوان و تغییر شکل آن، پروتز هم هماهنگ با استخوان تغییر شکل دهد. منعطف بودن پروتز باعث افزایش طول عمر پروتز لگن می‌شود. معمولا جنس دسته پروتز از تیتانیوم است و در شکل‌ها و طرح‌های محتلف ساخته می‌شود. گوی فلزی پروتز هم معمولا از آلیاژ کروم و کبالت ساخته می‌شود. البته در بعضی موارد از مواد سرامیکی مثل امسید آلومینیوم یا اکسید زیرکونیم برای ساخت گوی استفاده می‌شود.
سطح گوی فلزی را معمولا صاف و صیقلی می‌سازند تا بتواند به آسانی داخل کاسه بچرخد. در ساخت کاسه فلزی که در داخل استخوان چفت می‌شود معمولا از آلیاژ تیتانیوم و وانادیوم استفاده می‌شود. داخل این کاسه لایه‌ای قرار می‌دهند که سر پروتز به آن می‌چسبد و ساییده می‌شود. معمولا جنس لایه داخل کاسه پلی ایتیلن است، اما در بعضی موارد از سرامیک یا فلز هم در ساخت آن استفاده می‌شود.
عوامل موثر در طول عمر مفصل مصنوعی لگن
طول عمر پروتز لگن به عوامل مختلفی وابسته است. مهمترین عاملی که باعث افزایش طول عمر پروتز لگن می‌شود، مهارت جراح در درست کار گذاشتن مفصل مصنوعی در استخوان لگن است. اگر مفصل مصنوعی درست کار گذاشته نشود، چند سال بیشتر دوام نخواهد داشت. اگر جراح ماهر این کار را اصولی و با تکنیک انجام دهد، طول عمر مفصل مصنوعی لگن تا چند دهه (حدودا سه دهه و بیشتر) افزایش پیدا میکند.
در این ویدئو با برخی از این عوامل آشنا می‌شوید:
طبق تجارب به دست آمده درباره ماندگاری پروتز لگن، افراد حدودا ۶۰ سال به بالایی که عمل جراحی تعویض مفصل لگن را انجام داده‌اند، مفصل مصنوعی بین ۲۵ تا 35 سال دوام داشته است. همچنین پروتز مصنوعی در بیشتر از 95 درصد این افراد مشکلی ایجاد نکرده و حتی در بعضی موارد تا زمان فوت بیمار و بعد از فوت هم پروتز لگن سالم بوده است. همانطور که گفتیم طول عمر پروتز لگن به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از مهمترین این عوامل عبارتند از:
- مهارت جراح در کارگذاری مناسب پروتز
- استفاده از پروتز مناسب
- سن بیمار
- مقدار فعالیت بیمار
- بیماری‌های زمینه‌ای
- بروز احتمالی عوارض پس از جراحی
- عمر مفید پروتز لگن
به طور کلی اگر مفصل مصنوعی درست کار گذاشته شود معمولا تا حدود 30 سال عمر مفید خواهد داشت. البته امروزه در علم پزشکی شاهد پیشرفتهای چشمگیری بوده‌ایم. این پیشرفت‌ها باعث شده تا مفاصل مصنوعی بهتر و کارآمدتری تولید شود، به طوری که طول عمر آنها به ۳۰ سال و بیشتر می‌رسد.
گاهی اوقات به دلایل مختلفی مفصل مصنوعی کار گذاشته شده دچار مشکل می‌شود و باید ان را بایک پروتز جدید جایگزین کرد. این کار با جراحی مجدد مفصل انجام می‌شود. به تعویض مجدد مفصل، عمل جراحی ریویژن مفصل مصنوعی گفته می‌شود. این عمل بیشتر در افراد جوان‌تر و فعال‌تر رخ می‌دهد چون این افراد تحرک بیشتری دارند، در نتیجه فشار روی مفاصل بیشتر می‌شود و نهایتا طول عمر پروتز لگن کاهش پیدا میکند. به همین علت معمولا برای افارد جوان‌تر از پروتزهایی استفاده می‌شود که سطوح ان در برابر سایش مقاومت بیشتری داشته و طول عمر آنها بیشتر باشد.
دیگرفاکتورهای موثر روی طول عمر پروتز مفصل مصنوعی لگن
عوامل مختلفی روی طول عمر مفصل مصنوعی لگن اثر می‌گذارند، که در ادامه به شرح برخی از آنها پرداخته‌ایم.
سن بیمار
اهمیت طول عمر مفصل مصنوعی لگن در بیماران جوان بیشتر می‌شود. از طرف دیگر این بیماران فعالیت بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل تعویض مفصل لگن در سنین زیر ۵۰ سال، معمولا در آینده به جراحی اصلاحی نیاز دارند.
سطح فعالیت بیمار
برخی فعالیت‌ها موجب انتقال فشار زیاد روی مفصل مصنوعی لگن می‌شوند. این امر با فرسایش سریع ایمپلنت همراه است. گرچه ممکن است انجام چنین فعالیت‌هایی با سختی و درد همراه نباشد، ولی برای افزایش طول عمر مفصل مصنوعی لگن باید آنها را محدود کرد.
وزن بیمار
وزن بیشتر با فشار بیشتر روی پروتز لگن همراه است. وزن متعادل کلید اساسی در افزایش طول عمر مفصل مصنوعی لگن است.
دوری از عوارض جانبی
بیمارانی که درمان‌های تهاجمی مانند درمان دندانپزشکی انجام می‌دهند، باید مراقب عفونت‌های پس از آن باشند. گاهی لازم است این بیماران برای جلوگیری از انتشار باکتری به سمت مفصل مصنوعی لگن، آنتی‌بیوتیک مصرف کنند. بیمارانی که دچار پوکی استخوان هستند باید درمان خود را تکمیل کنند. زیرا شکستگی استخوان در اطراف مفصل مصنوعی لگن روی عملکرد ایمپلنت تأثیر منفی می‌گذارد.
چگونه طول عمر پروتز لگن را افزایش دهیم؟
برای اینکه بتوانید طول عمر پروتز لگن خود را افزایش دهید، باید با اقدامات مراقبتی در این زمینه آشنا باشید. اگر این موارد را رعایت کنید، طول عمر مفصل مصنوعی لگن شما بیشتر می‌شود. برخی از این نکات عبارتند از:
- وزن خود را کاهش دهید، حتی اگر وزن بدن شما طبیعی باشد. هر چه وزن کمتر داشته باشید، مفصل فشار کمتری را تحمل میکند و درنتیجه عمر آن بیشتر خواهد شد
- از ورزش های شدید دوری کنید. ورزش هایی که در آنها تجرک زیاد دارید و به مفاصل فشار زیاد و نگهانی وارد وارد می‌شود عمر پروتز را کاهش می‌دهد
- سعی کنید که عضلات و ماهیچه‌های بدن به ویژه لگن و ران خود را تقویت کنید. ضعیف شدن عضلات و ماهیچه‌های اطراف مفصل فشار روی پروتز را بیشتر می‌کنند و عمر مفصل را کاهش می‌دهند.
آیا با پروتز هیپ می‌توانید تمام فعالیت‌های گذشته را از سر بگیرید؟ از پروتز هیپ انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید. پروتز هیپ دردی که پیش از جراحی احساس می‌کردید را کم کرده و محدوده حرکتی مفصل هیپ را افزایش می‌دهد. شما با پروتز هیپ نمی‌توانید همه کارهایی که یک فرد سالم انجام می‌دهد را دنبال کنید. فعالیت‌های سنگین مانند دو و بسکتبال، فشار زیادی به پروتز هیپ وارد می‌کنند. ولی ورزش‌هایی مانند شنا، گلف، پیاده‌روی و دوچرخه سواری سبک برای شما مشکلی ایجاد نمی‌کند. بایدها و نبایدهای پروتز هیپ به نوع جراحی که انجام داده‌اید و نظر پزشک معالج بستگی دارد. برخی نکاتی که برای حفظ پروتز هیپ باید رعایت کنید در ادامه آمده‌اند. این نکات به افزایش طول عمر پروتز هیپ کمک می‌کنند.
بایدهای پروتز هیپ
- همیشه پاها را به سمت جلو قرار دهید.
- در حالت نشسته و ایستاده، پای آسیب دیده را کمی جلوتر قرار دهید.
- در آشپزخانه از صندلی‌های بلند برای نشستن استفاده کنید.
- روی پایی که جراحی شده است، زانو بزنید (زانوی پای سالم را روی زمین قرار دهید).
- برای افزایش محدوده حرکتی، بدن را قبل از ورزش کردن گرم کنید. به کمک قرار دادن پارچه یا حوله گرم به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه می‌توانید این کار را انجام دهید.
- اگر هنگام ورزش کردن عضلاتتان درد گرفت، شدت ورزش را کم کنید. اما هیچوقت آن را کنار نگذارید.
نبایدهای پروتز هیپ
- حداقل به مدت ۶-۸ هفته پاها را از زانو روی هم نیندازید.
- زانو را از مفصل هیپ بالاتر نبرید.
- وقتی نشسته‌اید یا می‌خواهید بنشینید، به سمت جلو خم نشوید.
- وقتی نشسته‌اید، خم نشوید تا چیزی را از روی زمین بردارید.
- وقتی خم می‌شوید، از چرخاندن بیش از حد پاها به سمت داخل یا خارج خودداری کنید.
- وقتی در تخت خوابیده‌اید برای برداشتن پتو خود را به سمت جلو نکشانید.
- بیش از ۹۰ درجه روی کمر خم نشوید.
چرا باید نزد جراح باتجربه و ماهر تعویض مفصل لگن شویم؟
- استفاده از بروزترین و جدیدترین متدهای تعویض مفصل دنیا در بیمار با کمترین درد بعد جراحی.
- طول عمر پروتز و مفصل مصنوعی بسیار افزایش پیدا خواهد کرد.
- عوارض پس از جراحی به صفر نزدیک است.
- بیمار تا سالیان سال از بابت درد، محدودیت، لنگش و ... راحت خواهد بود.
- نیاز به تعویض مجدد مفصل ران بدلیل عوارض‌ها پس از مدت کوتاهی نخواهد بود.
- ریکاوری بسیار سریع بیمار پس از جراحی و بازگشت زودهنگام به زندگی نرمال بدون محدودیت.
- تیم جراحی قوی با بهترین تجهیزات جراحی و کمترین میزان عفونت و ...
بهترین سن برای جراحی تعویض مفصل لگن چه سنی است؟
با پیشرفت علم پزشکی و استفاده از تکنیک‌های جدید جراحی و همزمان کیفیت بسیار بالای پروتزهای لگن، این جراحی محدودیت سنی ندارد. یعنی افراد از سن 14 سال (با توجه به بسته شدن صفحه رشد) تا سن 90 سالگی می‌توانند این جراحی را با موفقیت بسیار بالایی انجام دهند.
آیا اضافه وزن یا چاقی بر طول عمر پروتز لگن تاثیر دارد؟
بله، بیمار هرچقدر دچار اضافه وزن شدید باشد بدلیل اینکه فشار وارده بر روی مفصل بیشتر از حد نرمال است، طول عمر پروتز کاهش پیدا میکند. افرادی که لاغر هستند و یا وزن نرمال دارند اصلا نگران چنین موضوعی نباشند.
عوارض به تاخیر انداختن جراحی تعویض مفصل ران چیست؟
- تخریب شدیدتر مفصل: هر چقدر پروسه‌ی درمان به تعویق بیفتد، شدت تخریب مفصل آسیب‌دیده بیشتر خواهد شد و جراحی هم پیچیده‌تر خواهد بود.
- محدودیت حرکتی بیشتر و زندگی بدون تحرک: زمانیکه مفصل آسیب دیده درمان نشود، محدودیت حرکتی و درد شدید ناشی از تخریب مفصل باعث می‌شود که بیمار نتواند زندگی نرمال خود را ادامه دهد.
- پیشرفت شدید عوارضی مثل آرتروز: هرچقدر درمان عوارضی مانند آرتروز را به تاخیر بیندازید، شدت این عارضه و شدت تخریب مفصل‌ها بیشتر خواهد شد، تا جاییکه دیگر نمی‌توانید بصورت نرمال راه بروید و تحرک داشته باشید.
- زمان بهبودی طولانی‌تر: وقتی تخریب شدید اتفاق بیفتد طبیعتا جراحی هم پیچیده‌تر و طولانی‌تر خواهد بود و زمان ریکاوری پس از جراحی هم نیاز به زمان بسیار بیشتری خواهد داشت.
- تخریب سایر مفاصل: زمانیکه مفصل لگن شما دچار آسیب شدید شده باشد این عوارض به مرور باعث می‌شود که سراستخوان ران شما دچار ریزش و تخریب شود. این ریزش باعث می‌شود که شما در حرکت دچار لنگش شوید و این لنگش به وجود آمده به مرور باعث انحراف ستون‌فقرات و آسیب به مفصل زانوی شما خواهد شد.
هزینه‌های جراحی تعویض مفصل ران چقدر است؟
مهمترین چالش بیماران برای تعویض مفصل لگن، هزینه‌های این جراحی است. معیارهایی وجود دارند که توسط آنها هزینه‌های این جراحی مشخص می‌گردد.
بر همین اساس عوامل موثر بر تعیین قیمت جراحی تعویض مفصل لگن عبارت‌اند از:
- تجربه، مهارت و دانش جراح
- نوع و جنس ایمپلنت یا پروتز
- شدت تخریب مفصل بیمار
- بیماری‌های زمینه‌ای بیمار
- وضعیت استخوان بیمار از نظر پوکی استخوان و ...
- تیم جراحی و تجهیزات اتاق عمل
مفصل مصنوعی لگن و ران؛ راهی موثر برای خلاصی از دردها
آسیب‌دیدگی مفاصل لگن و ران معمولا با درد شدید همراه است. برای خلاص شدن از شر این مشکل، بهترین راه تعویض مفصل لگن است که این کار با جراحی انجام می‌شود. برای این کار، جراحان ارتوپدی از پروتز یا مفصل مصنوعی لگن استفاده می‌کنند. این مفاصل معمولا فلزی هستند و از یک سری آلیاژ ساخته می‌شوند. طول عمر پروتز لگن به عوامل مختلفی بستگی دارد که در این مطلب به برخی از آنها اشاره کردیم. همچنین راهکارهایی را برای افزایش طول عمر مفصل مصنوعی معرفی کردیم. برخی از این راهکارها تقویت ماهیچه‌ها و عضلات اطراف مفصل، کاهش وزن و دوری از ورزش‌های شدید هستند. برای آگاهی از راهکارهای دیگر برای افزایش طول عمر پروتز لگن با پزشک متخصص و جراح ارتوپد مشورت کنید.
