اگر ساده‌ترین وظایف روزانه را به دشواری انجام می‌دهید، احتمالا دچار ساییدگی مفصل لگن شده‌اید. برای مثال هنگام پوشیدن کفش و جوراب یا انداختن پاها روی هم باید بتوانیم مفصل لگن را در بازه وسیعی جابجا کنیم. بازه حرکتی لگن در افرادی که دچار ساییدگی مفصل لگن شده‌اند محدود میشود. به همین دلیل این افراد به سختی می‌توانند خم شوند، کفش بپوشند یا پاهای خود را روی هم بیندازند.
این محدودیت حرکتی می‌تواند به شکل درد، سفتی مفصل و دیگر علائمی که در این مطلب به آن‌ها می‌پردازیم خود را نشان دهد. از طرف دیگر یک راه ساده برای تشخیص اینکه چه مدت است دچار ساییدگی مفصل لگن شده‌اید، مشاهده فعالیت‌های روزانه است. چه مدت است که برای انجام کارهای روزانه مانند پوشیدن کفش‌ها دچار مشکل شده‌اید؟ پاسخ این سوال نشان می‌دهد که چه مدت است دچار ساییدگی مفصل لگن شده‌اید.
ساییدگی مفصل لگن به معنای بروز آرتروز در مفصل لگن است. آرتروز مفصل لگن می‌تواند به سرعت بازه حرکتی لگن را محدود کرده و موجب از بین رفتن غضروف و استخوان‌ها در این ناحیه شود. برخی از بیمارانی که هیچ نشانه‌ای از ساییدگی مفصل لگن نداشته‌اند در کمتر از یک سال به تعویض کامل مفصل لگن نیاز پیدا کرده‌اند. بنابراین آشنایی با علائم ساییدگی مفصل لگن و تشخیص به موقع آن به شما در کنترل این بیماری کمک می‌کند.
انواع آرتروز مفصل لگن و علائم آن‌ها
آرتروز یکی از متداول‌ترین علل لگن درد است. آرتروز مفصل لگن یک اختلال پیش‌رونده است. یعنی به آرامی ایجاد شده و به مرور زمان بدتر میشود. لغت آرتروز به معنای التهاب مفصل است. آرتروز مفصل لگن انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
قبل از خواندن ادامه مطلب ویدئو زیر که در خصوص آرتروز شدید مفصل ران و تعویض مفصل ران توسط دکتر افشین طاهری اعظم میباشد را مشاهده کنید:
شش نوع آرتروز اصلی وجود دارد که می‌توانند روی مفصل لگن اثر بگذارند.
استئوآرتریت
متداول‌ترین نوعِ آرتروز مفصل لگن است. در اثر ساییدگی غضروف‌هایی که استخوان لگن را پوشانده‌اند ایجاد میشود. در اثر متلاشی شدن غضروف‌ها، استخوان‌های لگن روی هم کشیده می‌شوند. این امر موجب درد، سفتی مفصل، از دست دادن قدرت حرکتی و شکل‌گیری استخوان اضافه میشود. درد ناشی از این بیماری اغلب در کشاله و جلوی ران احساس میشود. سفتی مفصل لگن نیز پس از مدتی کم‌تحرکی، مثلا بعد از خواب، تشدید میشود.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم یک بیماری التهابی مزمن است. روماتیسم در اثر ناکارآمدی سیستم ایمنی ایجاد میشود. یعنی سیستم ایمنی به مفصل و دیگر بخش‌های سالم بدن حمله می‌کند. درد ناشی از این بیماری در کشاله ران، مفصل هیپ و دیگر مفاصل بدن احساس میشود.
اسپوندیلیت آنکیلوزان
شکلی از روماتیسم است که در ابتدا موجب التهاب ستون فقرات و درد و سفتی مزمن میشود. درد مفصل در اثر این بیماری ممکن است به مفصل لگن نیز سرایت کند.
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
یک بیماری خود ایمنی مزمن است که لوپوس نیز نامیده میشود. سیستم ایمنی به بافت‌های سالم حمله می‌کند و می‌تواند منجر به التهاب مفصل لگن شود. این التهاب می‌تواند پوست، قلب، ریه‌ها و کلیه‌ها را نیز درگیر کند.
آرتروز عفونی
در اثر عفونت ناشی از باکتری، ویروس یا قارچ ایجاد شده و آرتریت سپتیک نیز نامیده میشود. این عفونت وارد جریان خون شده و بسیاری از مفاصل از جمله مفصل لگن را درگیر می‌کند.
آرتریت پسوریاتیک
شکلی از آرتروز مفصل است که اغلب به دنبال بیماری پوستی پسوریازیس ایجاد میشود. درد و التهاب ناشی از این بیماری می‌تواند مفاصل کوچک و بزرگ را درگیر کند و موجب آرتروز مفصل لگن شود.
دلایل بروز بیماری آرتروز لگن چیست؟
لگن بخش مهمی از ساختار استخوانی بدن انسان را تشکیل می‌دهد که نقش مهمی در حرکت و راه رفتن انسان ایفا می‌کند. در واقع تحمل بخش زیادی از وزن بدن توسط این عضو انجام میشود در نتیجه باید کاملا سالم باشد. ممکن است در اثر گذر زمان و بعضی از پدیده‌ها مشکل آرتروز لگن به وجود بیاید که شخص باید برای درمان آن از تمامی راهکارهای موجود بهره ببرد. در حال حاضر عوامل بروز این بیماری به صورت دقیق مشخص نشده است و موارد زیادی به آن مربوط می‌شوند.
تحقیقات نشان داده است که آسیب به مفصل از طریق ضربه می‌تواند باعث بروز این بیماری در فرد شود. در واقع آرتروز لگن به دلیل عملکرد نادرست بعضی از مفاصل به وجود می‌آید. نکته بعدی که باید به آن دقت کنید، تاثیر اضافه وزن برای ایجاد این بیماری است. به طور کلی هر چقدر که وزن شما بیشتر باشد، احتمال بروز بیماری آرتروز نیز بیشتر خواهد بود. اگر نگاهی به افراد مبتلا داشته باشید، متوجه خواهید شد که اکثر آن‌ها از اضافه وزن شدید هم رنج می‌برند.
زمانی که وزن فردی بیشتر از حد استاندارد خود است، فشار زیادی به مفصل لگن وارد خواهد شد. در بسیاری از مواقع این فشار زیاد باعث بروز بیماری‌هایی مثل آتروز لگن خوهد شد. برای اینکه بتوانید هر چه سریع‌تر این مشکل را درمان کنید، باید از بهترین راهکارهای درمانی کمک بگیرید. مورد دیگری که باعث بروز این بیماری میشود، رشد غیرطبیعی و ناقص مفصل لگن در بدن است. به این بیماری در اصطلاح دیسپلازی گفته میشود که در بسیاری از شرایط برای افراد به وجود می‌آید. در این میان باید به تاثیر مسائل ژنتیکی هم دقت زیادی کنید. برخی از افراد به صورت ژنتیکی مشکلاتی مانند اختلالات غضروفی دارند که در آینده احتمال بروز بیماری آرتروز لگن را به همراه خواهد داشت.
ساییدگی مفصل لگن چه علائمی دارد؟
استئوآتریت یکی از انواع آرتروز است که اغلب، در افراد بالای 50 سال ایجاد می شود. البته امکان ایجاد این بیماری در افراد جوان تر نیز وجود دارد. در بیماری اسئوآرتریت مفصل لگن، غضروف سر استخوان ران به تدریج دچار فرسایش می شود. با فرسایش غضروف به مرور زمان، غضروف ساییده می شود و فضای مفصلی محافظ بین استخوان ها کاهش پیدا می کند. از بین رفتن مفصل باعث ساییدگی استخوان ها روی هم می شود. در این حالت، استخوان ها برای جبران غضروف از دست رفته، شروع به رشد بیشتر می کنند و خارهای استخوانی (استئوفیت) را ایجاد می کنند. آرتروز مفصل لگن به صورت تدریجی پیشرفت می کند و با پیشرفت آن، درد بیمار افزایش پیدا می کند. در زیر علائم این بیماری را از بان دکتر طاهری می‌شنویم:
علائم اولیه آرتروز لگن احساس سفتی مفصل لگن، کشاله ران، ران ها و باسن است. سفتی مفصل هنگام راه رفتن به خصوص صبح ها بعد از برخاستن از خواب یا بعد از نشستن طولانی مدت، علامت مهمی محسوب می شود. بیمار، درد شدید و آزاردهنده ناشی از آرتروز لگن را هنگام حرکت کردن احساس می کند. این درد بعد از مدتی استراحت از بین می رود. سایر علائم آرتروز شامل تورم، حساس شدن مفصل و احساس ساییدگی یا ترک خوردگی هنگام حرکت دادن مفصل است. علائم دیگر عبارتند از:
درد هنگام ورزش کردن
یکی از نشانه‌های ساییدگی مفصل لگن، احساس درد هنگام تمرینات ورزشی یا بعد از آن است که فعالیت‌های روزانه شما را مختل کند. این درد اغلب بین مفصل لگن تا زانو احساس میشود. دردی که در نواحی پایین‌تر مانند مچ پا احساس شود می‌تواند بیانگر مشکلات پشت و کمر باشد.
درد هنگام خوابیدن
درد لگن که خوابیدن را برای شما دشوار کرده است از علائم ساییدگی مفصل لگن است. اگر هنگام خوابیدن در اثر کوچک‌ترین حرکت بدن، درد شدیدی حس می‌کنید و بیدار می‌شوید با پزشک متخصص مشورت کنید.
درد هنگام راه رفتن
اگر درد مفصل لگن یا کشاله ران مانع راه رفتن طبیعی شما میشود باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
سفتی مفصل
اگر به سختی کفش خود را می‌پوشید، دچار سفتی مفصل لگن شده‌اید. به خصوص در مواردی که انجام این کار برای یک پا دشوارتر از طرف دیگر باشد.
آزمایش یک پا
اگر حتی به کمک حفظ تعادل با لبه میز و کناره دیوار، باز هم نمی‌توانید روی یکی از پاها بیش از یک دقیقه بایستید، به احتمال زیاد دچار ساییدگی مفصل لگن شده‌اید. بسیاری علائم دیگر در اثر آرتروز و ساییدگی مفصل لگن تجربه میشود. این علائم شامل موارد زیر است:
- در در کشاله و ران که به زانو، قسمت خارجی ران و باسن بزند
- دردی که هنگام بیدار شدن در صبح یا بعد از مدتی نشستن تشدید شود
- درد شدید و ناگهانی پس از فعالیت‌های سنگین
- لنگیدن و دردی که راه رفتن را دشوار کند
- خشک شدن یا قفل شدن مفصل لگن
- به سختی بیرون آمدن از ماشین
- درد هنگام خم شدن به جلو
- شنیدن صدا هنگام حرکت مفصل لگن
- افزایش درد در روزهای بارانی
فردی که دچار آرتروز و ساییدگی مفصل لگن میشود باید آمادگی تجربه علائم بالا و تشدید آن‌ها را داشته باشد. در ابتدا این علائم تنها بعد از انجام فعالیت‌های خاصی تجربه می‌شوند، ولی باید دانست که مفصل لگن در اثر آرتروز و ساییدگی به طور مداوم رو به زوال است.
زمان مراجعه به پزشک
یشتر دردهای مفصل لگن، جدی نیستند و بعد از مدتی خود به خود یا با انجام روش های ساده در منزل بهبود پیدا می کنند. اگر درد بسیار شدید شود؛ به طوری که با مصرف داروهای معمولی تا دو هفته تسکین پیدا نکند، بهتر است بیمار هر چه سریع به متخصص ارتوپد مراجعه کند. در موارد زیر مراجعه سریع به پزشک ضروری است:
- سقوط از بلندی یا آسیب دیدگی مفصل لگن
- افزایش ناگهانی درد
- ایجاد اختلال در فعالیت های روزمره مانند راه رفتن و بالا رفتن از پله ها
بهترین روش برای درمان آرتروز لگن
گزینه های زیادی برای درمان آرتروز مفصل لگن، پیش روی بیمار و متخصص ارتوپد وجود ندارد. انتخاب روش درمان بستگی به شدت آرتروز لگن دارد. به طور خلاصه:
- آرتروزهای خفیف با انجام تعدادی حرکات ورزشی درمان می شوند.
- برای درمان آرتروزهای متوسط، از برخی داروها استفاده می شود.
- آرتروز شدید مفصل لگن با جراحی تعویض مفصل درمان می شود.
جراحی لگن برای درمان آرتروز
جراحی تعویض مفصل لگن، به معنی برداشتن بخش های استابولوم (بخشی از استخوان لگن) و فمور (سر استخوان ران) و جایگزین کردن آن ها با پروتز مصنوعی مفصل لگن با هدف بازگرداندن کارایی مفصل و درمان درد بیمار است. از آنجایی که آرتروز به تدریج پیشرفت می کند، هر چه قدر بیمار زودتر تحت درمان قرار گیرد، درمان او نیز راحت تر خواهد بود. جنس پروتز اهمیت زیادی در موفقیت جراحی لگن دارد و بر اساس شرایط بیمار انتخاب می شود. مراکز تحقیقاتی بسیاری در سراسر دنیا مشغول تحقیق و بررسی انواع پروتز ها (پلاستیکی، سرامیکی و فلزی) هستند تا بهترین ها را برای درمان بیماران در دسترس قرار دهند.
ویدئو زیر نشان دهنده جراحی لگن برای درمان آرتروز میباشد:
درمان‌های بدون نیاز به جراحی
- داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن
- کورتیکواستروئید که در قسمت ملتهب مفصل تزریق میشود
- فیزیوتراپی یا برنامه ورزشی برای افزایش انعطاف و قدرت مفصل و حفظ ساختار عضلانی
- برخی از انواع آرتروز به داروهای جدید پاسخ مثبت می‌دهند. داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده علائم (SMARDs) و ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) از این قبیل داروها هستند.
- استفاده از ابزارهایی مانند واکر یا عصا به منظور راه رفتن آسان و بی‌خطر
اصلاح سبک زندگی
- حفظ وزن سالم یا کاهش وزن در صورت نیاز
- مدیریت مناسب درد
- تغییر فعالیت‌ها به‌منظور کاهش فشار روی مفصل ران
- انجام تمرین‌های ورزشی برای افزایش قدرت بدنی
درمان غیردارویی آرتروز لگن
با توجه به اینکه آرتروز لگن باعث ایجاد مشکلات حرکتی میشود، انجام برخی از فعالیت‌ها و عادت‌ها مانع از از رشد بیشتر بیماری خواهد شد. در واقع در این روش درمانی هیچ دارویی به کار نمی‌رود و از سایر روش‌ها برای درمان استفاده خواهد شد. مصرف کرم‌های موضعی مانند کانابیدول و کامفور تاثیر زیادی بر کاهش درد آرتروز برای فرد خواهد داشت. این کرم‌ها به صورت موضعی بر روی پوست لگن قرار می‌گیرند و پس از جذب تاثیرات خود را خواهند گذاشت.انجام فعالیت‌های ورزشی مانند شنا می‌تواند در بهبود وضعیت لگن‌ها موثر باشد. اکثر ورزش‌هایی که به صورت هوازی هستند برای بهبود آرتروز لگن پیشنهاد می‌شوند.
درمان با داروهای خوراکی
با توجه به اینکه مساله آرتروز لگن برای فرد بسیار آزاردهنده است، باید برای کاهش درد و عوارض ناشی از آن حتما از داروهای خوراکی استفاده نماید. مسکن‌ها بهترین گروه دارویی هستند که می‌توان در چنین شرایطی از آن‌ها استفاده کرد. از آنجا که در این بیماری درد مفصل بسیار زیاد است، مصرف مسکن‌ها می‌تواند تا حد زیادی این درد را قابل تحمل کند. داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی نیز برای این بیماری بسیار مفید هستند و عواقب ناشی از بیماری را به کمترین میزان خود می‌رسانند. به طور مثال استفاده از داروهایی نظیر لیدوکائنی و متیل سالیسیلات می‌تواند التهاب ناشی از آرتروز لگن را کاهش دهد و در نتیجه درد ایجاد شده را کمتر کند.
یکی دیگر از روش‌های دارویی معمول برای این بیماری، استفاده از استروئید‌ها است. برای رساندن این ماده دارویی به بدن راه‌های مختلفی وجود دارد. استفاده از استروئیدهای خوراکی یکی از این روش‌ها است که بسیار معمول شده است. در برخی از موارد این درمان با استفاده از تزریق به لگن انجا میشود که تاثیرگذاری بالاتری دارد. تزریق استروئید با توجه به نیاز بیمار انجام میشود ول معمولا سالی بین سه تا چهار بار برای آن مناسب است. مهم‌ترین فایده این روش کاهش درد فرد خواهد بود که معمولا اکثر افراد مسن برای کاهش درد مفصل لگن از آن استفاده می‌کنند.
ممکن است که پزشک با توجه به شرایط شخصی شما، مصرف برخی دیگر از داروها را اجباری کند که باید از آن‌ها استفاده کنید. در حال حاضر داروهای زیادی برای بهبود آرتروز لگن پیشنهاد میشود که همه آن‌ها اثرگذاری مشخصی دارند. تمامی موارد ذکر شده میبایست با مشورت پزشک متخصص استفاده گردد.
کدام عوامل در ابتلا به آرتروز مفصل لگن نقش دارند؟
علت دقیق و قطعی آرتروز مفصل لگن هنوز مشخص نیست؛ هرچند برخی از فاکتورهای احتمال ابتلای افراد به آرتروز مفصل لگن را افزایش می‌دهند، اما وجود این فاکتورهای خطر در یک شخص، به‌معنای وقوع حتمی آرتروز مفصل لگن نیست. برخی از بیماران نیز هیچ یک از فاکتورهای خطر را ندارند، اما به این بیماری مبتلا می‌شوند. به‌طور کلی می‌توان گفت بیشتر افراد مبتلا به آرتروز مفصل لگن، حداقل یکی از فاکتورهای خطر آرتروز مفصل را دارند. در ادامه، فاکتورهای خطر آرتروز مفصل لگن معرفی می‌شوند:
سن بالا
در طول سال‌‌های زندگی انسان، مفصل لگن وزن بدن را تحمل می‌کند و ساییده میشود؛ ساییده شدن استخوان در طولانی‌مدت، غصروف مفصل را نازک می‌کند و انعطاف‌پذیری مفصل را کاهش می‌دهد. علائم استئوآرتریت در هر سنی ممکن است آغاز شود، اما بیشتر بیماران در سن بالاتر از چهل و پنج سالگی اولین علائم را مشاهده می‌کنند. بیشتر بیماران مبتلا به آرتروز مفصل لگن، بیشتر از شصت سال سن دارند.
ژنتیک و بیماری‌های مادرزادی
پنجاه درصد موارد ابتلا به آرتروز مفصل لگن، ناشی از ژنتیک هستند. بیماری‌ها و نواقص ژنتیکی، باعث ایجاد اختلالاتی می‌شوند که خطر آرتروز را افزایش می‌دهد. استخوان‌های ضعیف، دررفتگی مادرزادی مفصل لگن، آرتریت روماتوئید و اختلالات متابولیکی مانند نقرس از جمله این اختلالات هستند.
آسیب‌ها و جراحت‌های وارد شده به مفصل لگن
آسیب‌های وارد شده به مفصل مانند شکستگی مفصل لگن، ممکن است بعد از چند سال منجر به آرتروز شوند. آرتروز مفصل لگن در ورزشکارانی که چندین سال در رشته‌های ورزشی سنگین مانند هاکی و فوتبال فعالیت داشته‌اند نیز، شایع است.
مشاغل خاص
مفصل لگن بعضی از افراد، به‌خاطر شغلی که دارند به‌طور مکرر تحت فشار قرار می‌گیرد؛ امکان ابتلا به آرتروز مفصل لگن در این افراد بیشتر است.
جنسیت
آرتروز مفصل لگن در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است. شیوع آرتروز مفصل لگن در آقایان بالاتر از چهل و پنج سال 8.3 درصد و در خانم‌های متعلق به همان گروه سنی، 11.3 درصد است.
اضافه وزن
به ازای هر پوند (0.45 کیلوگرم) اضافه وزن، شش پوند (2.7 کیلوگرم) فشار اضافه به مفصل لگن وارد میشود. این فشار در طول سال‌ها می‌تواند باعث ساییدگی استخوان‌ها شود. صرف نظر از فاکتورهای خطر ذکر شده، مطالعات نشان می‌دهد فشارهای فیزیکی سنگین و آسیب‌های اسکلتی عضلانی در گذشته، تعیین‌کننده اصلی امکان ابتلا به آرتروز مفصل لگن است. اقدامات پیشگیرانه برای ابتلا به این بیماری، باید در افرادی انجام شود که به مشاغلی با فشار فیزیکی سنگین روی مفصل لگن اشتغال دارند. در صورتی که آرتروز مفصل لگن شدید باشد، انجام جراحی تعویض مفصل لگن برای کاهش درد بیمار و بازگرداندن او به زندگی عادی، توصیه میشود.
کلام آخر
تغییر سبک زندگی انسان در دهه‌های اخیر باعث رشد انواع بیماری‌های حرکتی در انسان شده است. آرتروز لگن نیز به عنوان یکی از این بیماری‌ها، هزاران نفر از میان‌سالان و کهن‌سالان را درگیر کرده است. با توجه به مشکلاتی که این بیماری به همراه دارد، بهتر است که هر چه سریع‌تر درمان آن را آغاز کنید. در این مطلب بهترین راهکارها برای حل این بیماری بیان شد پس با آگاهی بیشتر می‌توانید برای درمان خود اقدام کنید. به طور کلی افزایش سن عامل مهمی در ایجاد این بیماری است بنابراین بهتر است از دوران جوانی، سبک زندگی خود را طوری انتخاب کنید که دچار عواقب این بیماری نشوید. اصلاح سبک زندگی و مراجعه به یک پزشک متخصص می‌تواند مشکلات شما در این بخش را به کمترین مقدار برساند.
