قفل شدن زانو؛ محدودکننده دامنه حرکتی مفصل زانو
شاید شما هم گاهی نتوانید زانوی خود را صاف کنید یا آن را به‌راحتی خم کنید. این شرایط بسیار ناخوشایند است و می‌‌‌تواند در انجام فعالیت‌های روزمره شما نیز اختلال ایجاد کند. اگر دچار این مشکل هستید، زانوی شما به‌اصطلاح قفل شده است و نمی‌توانید پاهای خود را حرکت دهید. در این مطلب با قفل شدن زانو، علت‌های آن و راهکارهای درمانی آن آشنا خواهیم شد.
ساختار مفصلی زانو و دامنه حرکتی آن
بزرگ‌ترین مفصل در بدن انسان، زانو است که ران پا به ساق پا متصل می‌‌‌کند. هنگام راه رفتن، ورزش و بالا و پایین رفتن از پله‌ها، مفصل زانو نیروی زیادی را تحمل می‌‌‌کند. به همین دلیل، مفصل زانو بیش از هر مفصل دیگری در بدن در معرض آسیب قرار دارد. مفصل زانو این قابلیت را دارد که خم و راست شود و تا حدی امکان چرخش آن نیز وجود دارد. ولی اگر مفصل زانو گیر کند، دامنه حرکتی آن محدود می‌‌‌شود و به‌اصطلاح زانو قفل می‌‌‌کند.
انواع قفل شدن زانو
زانو به دو حالت ممکن است دچار قفل‌شدگی شود؛ قفل شدن حقیقی و کاذب. از این رو، مهم است که تشخیص دهید قفل شدن زانو شما از چه نوعی است تا در صورت نیاز نسبت به درمان آن اقدام کنید. اما آنچه اهمیت دارد این است که نباید تحت هیچ شرایط خوددرمانی کنید و در صورت بروز این مشکل بهتر است آن را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید. در ادامه با این دو نوع قفل شدن زانو آشنا می‌‌‌شویم.
قفل شدن حقیقی زانو
در این حالت از قفل شدن زانو، نوعی مانع فیزیکی درون مفصل، مانع از حرکت درست زانو می‌‌‌شود. درصورتی‌که زانو واقعا دچار قفل‌شدگی باشد، نمی‌توان آن را صاف یا جابجا کرد. در صورت بروز قفل شدن حقیقی زانو، برای اینکه بتوانید پای خود را حرکت دهید، باید در ابتدا آن را به‌آرامی تکان دهید. گاهی اوقات نیز نیاز است این مشکل را با یک متخصص در میان بگذارید.
قفل شدن حقیقی زانو می‌‌‌تواند با درد نیز همراه باشد. اما آنچه در این مورد اهمیت دارد این است که زانوی شما به‌راحتی صاف نمی‌شود.. دلایل قفل شدن حقیقی زانو می‌‌‌تواند در هر فرد متفاوت باشد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌‌‌پردازیم:
- پارگی مینیسک زانو: مینیسک یک لایه ضخیم غضروفی است که سطح مفصل را می‌‌‌پوشاند. این لایه علاوه بر ضربه‌گیر بودن، باعث حرکت روان مفصل زانو نیز می‌‌‌شود. چنانچه مینیسک دچار پارگی شود، ممکن است تکه‌ای از آن در مفصل گیر کند و باعث قفل‌شدگی زانو شود. پارگی مینیسک اغلب به دلیل چرخیدن روی زانو یا فرسودگی آن رخ می‌‌‌دهد
- وجود استخوان شکننده در ساختار زانو: گاهی تکه‌ای از استخوان مفصل زانو شکسته می‌‌‌شود و ممکن است در مفصل زانو گیر کند. در نتیجه، در این حالت زانو قفل می‌‌‌کند و نمی‌تواند راحت صاف شود
- آرتروز زانو: با افزایش سن، احتمال بروز قفل‌شدگی زانو بیشتر می‌‌‌شود در واقع با افزایش سن، غضروف پوشش‌دهنده استخوان زانو دچار فرسودگی می‌‌‌شود. از این رو، این غضروف تکه تکه شده و به‌عنوان یک مانع از حرکت روان مفصل زانو جلوگیری می‌‌‌کند که به‌اصطلاح به این عارضه آرتروز زانو می‌‌‌گویند.
قفل شدن کاذب زانو
قفل شدن کاذب زانو، حالتی است که در آن درد شدیدی را در زانوی خود احساس می‌‌‌کنید و در نتیجه دامنه حرکتی آن محدودتر خواهد شد؛ البته این اتفاق به‌ندرت در مفاصل زانو رخ می‌‌‌دهد گاهی گرفتگی زانودرد ناشی از آن آنقدر شدید است که باعث می‌‌‌شود نتوانید به‌طور عادی زانوی خود را حرکت دهید. این اتفاق زمانی رخ می‌‌‌دهد که مکانیزم حفاظتی بدن با محدودسازی دامنه حرکتی، از وارد شدن آسیب به ناحیه زانو جلوگیری می‌‌‌کند. در این شرایط، ماهیچه‌های پا دچار گرفتگی می‌‌‌شوند که به این حالت به‌اصطلاح قفل شدن کاذب زانو گفته می‌‌‌شود.
در قفل‌شدگی کاذب زانو، هیچ مانعی در مفصل زانو وجود ندارد و پس از بروز این عارضه می‌‌‌توان آن را مجددا حرکت داد. به‌عبارت‌دیگر، این حالت صرفا به‌صورت لحظه‌ای رخ می‌‌‌دهد و فرد با قفل شدن کاذب زانو، دامنه حرکتی زانو به‌طور موقت محدود می‌‌‌شود. از مهم‌ترین دلایل قفل‌شدگی کاذب زانو می‌‌‌توان به این موارد اشاره کرد:
- آب آوردن زانو: اگر مایع مفصل زانو در این ناحیه جمع شده باشد. حرکت زانو محدود می‌‌‌شود و در نتیجه زانو به‌راحتی خم و راست نمی‌شود
- وجود التهاب: چنانچه در ساختار زانو التهاب وجود داشته باشد، زانو نمی‌تواند حرکت عادی خود را داشته باشد و قفل می‌‌‌کند. این عارضه اغلب به دلیل آرتروز روماتوئید یا نقرس ایجاد می‌‌‌شود
- سندرم پلیکا: اگر در پلیکای میانی –شکاف روی بافت سنوویال پوشش‌دهنده مفصل- فشار وارد شود، سندرم پلیکا ایجاد می‌‌‌شود که می‌‌‌تواند منجر به قفل‌شدگی کاذب زانو شود
آسیب‌دیدگی زانو: با بروز آسیب یا جراحت در زانو که ممکن است با درد نیز همراه باشد، اسپاسم عضلانی رخ می‌‌‌دهد. این امر ممکن است باعث قفل شدن زانو شود
علائم قفل شدن زانو
چنانچه دچار زانودرد شدید هستید، اما مطمئن نیستید که زانوی شما قفل شده است یا خیر. بهتر است مهم‌ترین علائم قفل شدن زانو را بشناسید تا در صورت بروز این علائم، نسبت به درمان این عارضه اقدام کنید. از جمله علائم این عارضه عبارت‌اند از:
- احساس درد شدید با خم و راست کردن زانو
- محدود شدن دامنه حرکتی مفصل زانو
- حساس شدن مفصل زانو نسبت به لمس آن و احساس درد در این ناحیه
- ثابت ماندن زانو در یک زاویه مشخص و عدم امکان خم کردن آن
- ایجاد صدای خرد شدن زانو
- عدم امکان ایستادن روی پاها
- عفونت و تورم در ناحیه مفصل زانو
راهکارهای درمانی قفل شدن زانو چیست؟
در صورت بروز عارضه قفل شدن زانو، بهتر است آن را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید. پزشک متخصص با تشخیص دلیل بروز این عارضه در ناحیه زانو، از بهترین راهکار برای درمان آن استفاده خواهد کرد. در ادامه انواع راهکارهای درمانی قفل شدن زانو را با هم بررسی می‌‌‌کنیم.
درمان قفل شدن زانو با فیزیوتراپی
انجام حرکات ورزشی نیز یکی از بهترین راهکارها برای درمان قفل شدن زانو است. همچنین، در حین درمان پزشک متخصص شما ممکن است یک سری داروهای خاص را برای شما تجویز کند. اما در مواردی هم که میزان درد شدید باشد، شاید مجبور شوید که نسبت به انجام عمل جراحی اقدام کنید.
استفاده از دارو
چنانچه قفل شدن زانو از نوع کاذب باشد و صرفا دامنه حرکتی مفصل زانو محدود شده باشد، باید علت اصلی بروز درد شناسایی و برطرف شود. به این منظور، پزشک متخصص با انجام معاینات لازم، علت ایجادکننده درد را تشخیص می‌‌‌دهد. درمان‌های اولیه شامل مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب و همچنین استفاده از یخ می‌‌‌شود که می‌‌‌تواند منجر به کنترل درد شود. درمان‌های طولانی‌مدت نیز شامل انجام تمرینات ورزشی جهت توانمندسازی و افزایش دامنه حرکتی زانو می‌‌‌شود.
گرمادرمانی و سرمادرمانی
برخی مواقع، برای درمان قفل شدن زانو، می‌‌‌توانید از یک پد گرم‌کننده روی زانوی خود استفاده کنید. به این صورت که شما دمای پد را در دماهای پایین تنظیم می‌‌‌کنید و به مدت 10 تا 20 دقیقه آن را روی زانوی خود قرار می‌‌‌دهید. چنانچه به پد گرم‌کننده دسترسی ندارید، می‌‌‌توانید از یک حوله که آن را در آب گرم خیس کرده‌اید، استفاده کنید.
چنانچه قفل شدن زانوی شما به دلیل پارگی مینیسک زانو رخ داده باشد، می‌‌‌توانید از یخ درمانی یا کرایوتراپی (سرمادرمانی) جهت تسکین درد خود استفاده کنید. شما باید به مدت پنج دقیقه یخ را روی زانوی خود قرار دهید.
درمان قفل شدن زانو با جراحی
زمانی که مانعی فیزیکی از حرکت مفصل زانو جلوگیری کند، زانو به‌صورت کامل دچار قفل‌شدگی می‌‌‌شود. در این صورت، برای از میان برداشتن این موانع که می‌‌‌تواند تکه‌های خردشده غضروف یا استخوان باشد، عمل جراحی بهترین راهکار درمانی به شمار می‌‌‌آید. چنانچه هرچه زودتر نسبت به درمان این عارضه اقدام نکنید، این مشکل حادتر خواهد شد. جراح ارتوپد از طریق جراحی لاپاروسکوپی، قطعات خردشده را از میان برمی‌دارد و آسیب‌های ایجادشده را ترمیم می‌‌‌کند. مدت‌زمان بهبودی پس از جراحی نیز کوتاه خواهد بود.
تزریق داروی بی‌حسی موضعی
چنانچه درمان‌های اولیه برای درمان قفل شدن زانو پاسخگو نباشد، ممکن است تزریق یک داروی بی‌حسی موضعی یا یک شات کورتیزون به تسکین درد زانو کمک کند؛ طوری که بتوانید مفصل خود را به راحتی خم و راست کنید. البته به دلیل عوارض جانبی‌ای که ممکن است این قبیل داروهای ضد درد روی بدن شما داشته باشد، از این راهکار درمانی به‌ندرت استفاده می‌‌‌شود.
در کلینیک تخصصی دکتر طاهری اعظم، قفل‌شدگی زانو را درمان کنید
ممکن است شما نتوانید زانوی خود را به‌راحتی خم و راست کنید و درد شدیدی را نیز تحمل کنید؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که به عارضه قفل شدن زانو دچار شده باشید. برخی مواقع ممکن است یک مانع فیزیکی در درون ساختار مفصلی زانو، باعث ایجاد محدودیت در دامنه حرکتی زانو شده باشد که در این صورت باید به‌سرعت نسبت به درمان این عارضه اقدام کنید.
برای درمان این عارضه می‌‌‌توانید سری به وب‌سایت کلینیک تخصصی دکتر افشین طاهری اعظم بزنید. شما این امکان را دارید تا با بهره‌مندی از خدمات این کلینیک تخصصی، با استفاده از بهترین راهکارهای درمانی مانند جراحی، فیزیوتراپی و تجویز دارو عارضه قفل شدن زانو را در کوتاه‌ترین زمان برطرف کنید.
