پر تحرک‌ترین مفصل بدن، مفصل زانو می‌باشد که سلامتی آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. چنانچه این بخش به هر علتی دچار آسیب و مشکل شود فعالیت های روزمره فرد را با اختلال جدی روبرو می کند.
افزایش سن، سبک نادرست زندگی و حرکات نادرست ورزشی می‌تواند به اصلی‌ترین قسمت پا یعنی زانوها صدمات جدی وارد کند. آرتروز و آرتریت روماتوئید بیماری‌های شایعی هستند که بالا رفتن سن می تواند موجب فرسایش و از بین رفتن مفصل زانوها شود. هر چند که این اختلال در افراد جوان هم نیز دیده می‌شود.
احساس درد، خشکی صبحگاهی، تورم، کاهش انعطاف مفصل زانو و ناپایداری آن از علامت‌های این عارضه می‌باشد. عمل جراحی می‌تواند از پیشرفت این بیماری‌ها جلوگیری نماید. در این جراحی بخش آسیب دیده و ساییده شده زانو تعویض می‌گردد و فرد همانند گذشته می‌تواند تحرک بدون درد و مشکل داشته باشد. تعویض مفصل زانو بدون عارضه بوده و بیمار نیازی به مدت نقاهت طولانی نخواهد داشت.
تعویض مفصل زانو دقیقا چیست؟
وجود بافت انعطاف‌پذیر و ارتجاعی غضروفی در انتهای استخوان‌ها به این معنا است که محل قرار گیری مفصل، موجب تسهیل حرکت آنها می‌شود. اما در اثر تخریب تدریجی غضروف، اصطکاک افزایش یافته و نهایتا سبب ساییدگی استخوان‌ها و بروز درد شدیدی در ناحیه‌ی زانو می‌شود. در این موارد با انجام عمل تعویض مفصل زانو توسط پزشک جراح متخصص ارتوپد به بهبود وضعیت بیمار کمک خواهد شد.
عوارض عمل پروتز زانو چیست؟
روش های درمانی بسیاری از سوی پزشکان توصیه می شود. معمولا پزشکان سعی می‌کنند تا با استفاده از روش‌های غیر جراحی مثل دارو و فیزیوتراپی بهبودی کامل بیمار حاصل شود و اگر درمان به خوبی صورت نگرفت از روش جراحی استفاده کنند. ابتدا درد ناشی از مفصل را بررسی می‌کنند، چنانچه بیمار هنوز درد یا ناتوانی داشته باشد روش موثر در بهبودی این نوع از عارضه ها تعویض مفصل زانو می باشد. جراحی تعویض مفصل زانو برخلاف سایر روش‌ها نه تنها عوارضی نداشته بلکه فواید آن موجب شده تا به طور تقریبی سایر درمان‌ها منسوخ شوند و بیمار خود تمایل داشته باشد که با این روش تحت درمان قرار گیرد. چرا که این شیوه درمانی استاندارد بوده و به عنوان روشی قابل اعتماد بین بیماران و پزشکان شناخته شده است.
به یاد داشته باشیم تنها روش درمانی آرتروز شدید زانو، جراحی تعویض مفصل زانو می‌باشد.
پس از عمل جراحی، بیمار دچار عارضه‌ای نخواهد شد و می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهد. با این حال در برخی موارد نادر ممکن است بیمار با عوارض شایع بیهوشی مانند موارد زیر روبرو گردد که در دیگر جراحی ها هم نیز وجود دارند:
- گلودرد
- حالت تهوع
- سر گیجه
- احساس لرز و خواب آلودگی
- حساسیت و آلرژی
آیا جراحی زانو درد دارد؟
قطعا پس از هر عمل جراحی، احساس درد امری طبیعی خواهد بود که حداکثر پس از 3 الی 4 روز تسکین خواهد یافت. درد جراحی تعویض مفصل زانو از دردهای قابل کنترل بوده. پس از ترخیص از بیمارستان بیمار باید مسکن خوراکی مصرف کند. پس از دوران نقاهت درد کاسته خواهد شد. با استفاده از تغییر سبک زندگی و فیزیوتراپی امکان کم کردن میزان قابل توجهی از درد و کنترل آن وجود دارد و می توان از این دو روش بهره برد.
علت درد جراحی تعویض مفصل زانو
علت درد و ناراحتی‌های مداوم پس از تعویض مفصل زانو باید مشخص گردد. معمولا شایع‌ترین علت درد بعد از این تعویض عبارت است از:
عفونت
عفونت می‌تواند علت دردهای مداوم باشد. از همین رو پس از تعویض مفصل می‌بایست از نظر عفونت بررسی‌های لازم صورت گیرد. درد همراه با تب، قرمزی و ورم نشانه‌های عفونت می‌باشد. عفونت‌های پروتز ناشی از عدم تجربه و مهارت پزشک، تکنیک جراحی، زمان بر شدن جراحی تعویض مفصل، جنس پروتز استفاده شده، استریلیتی اتاق عمل و... است.
شلی ایمپلنت
سال‌ها و شاید ده‌ها سال پس از جراحی با احتمال خیلی پایین ممکن است که درد و ناراحتی به دلیل شل شدن ایمپلنت باشد. اگر درد مداوم باشد دلیل عمده آن شل بودن ایمپلنت می‌باشد.
ترازبندی
برخلاف بیماران که بر روی نوع و برند ایمپلنت تاکید دارند، پزشکان به کاشت ایمپلنت بسیار اهمیت می‌دهند. ترازبندی نامناسب ایمپلنت (پروتز) بر روی زانو تعویض شده عملکرد خوب و مناسبی نخواهد داشت.
کاسه زانو یا پاتلوفمورال
یکی از علت‌های عمده درد تعویض مفصل زانو مشکلات مرتبط با کاسه زانو می‌باشد. نیرویی که به عنوان مثال در هنگام پایین آمدن از پله یا بلند شدن از صندلی به کاسه زانو یا پاتلوفمورال وارد می‌شود دلیل ایجاد درد می باشد.
آیا عمل تعویض زانو خطرناک است؟
مشکلات پزشکی به دلیل تغییر سبک زندگی انسان‌ها دستخوش تحولات بزرگی شده‌اند. در همین راستا مفصل زانو از پیچیده‌ترین بخش‌ها در بدن است که به علت موقعیت قرارگیری در معرض صدمات شدیدی قرار دارد. از طرفی در یک دهه گذشته دردها و ناراحتی‌های مفصل زانو شیوع بیشتری پیدا کرده‌اند.
خوشبختانه با دستاوردهای علم پزشکی در زمینه ساخت پروتزهای کاربردی و باکیفیت، عمل تعویض مفصل زانو یا همان آرتروپلاستی زانو به یکی از موفقیت‌آمیزترین عمل‌های جراحی قرن تبدیل شده است و خطرناک نمیباشد.
عمل تعویض مفصل زانو چگونه انجام می‌شود؟
خوشبختانه درصد بسیار بالایی از جراحی‌های انجام شده عمل تعویض مفصل زانو با موفقیت همراه است و مفصل مصنوعی برای سالیان طولانی در بهبود وضعیت فرد موثر بوده و کمک بزرگی به بیماران برای بازگشت به زندگی عادی آنها میکند.
عمل تعویض مفصل زانو یا همان آرتروپلاستی کامل زانو به این ترتیب انجام می‌شود:
- ابتدا با تشخیص پزشک متخصص بیهوشی یکی از روش‌های بیهوشی عمومی و یا بی‌حسی موضعی انتخاب می‌شود.
- سپس پزشک جراح ارتوپد با ایجاد یک شکاف کوچک در ناحیه مفصل زانو به نواحی داخلی و استخوان های ناحیه مفصل، دسترسی پیدا میکند
- در مرحله بعد نواحی آسیب دیده (غضروف و سطح مفصلی استخوان ران و ساق) توسط ابزار مخصوص جراحی حذف می‌شوند.
- با توجه به میزان آسیب در هر بیمار، پزشک پروتز و ایمپلنت‌های مخصوصی را جایگزین مفاصل آسیب دیده میکند.
- ایمپلنت از اجرای فلزی و پلاستیکی تشکیل شده است و در این مرحله توسط ماده‌ای به نام “سیمان استخوانی” به استخوان‌های ران و ساق پا شما متصل می‌شود. همچنین ممکن است پزشک با در نظر گرفتن شرایط بیمار روش تثبیت بیولوژیک را جهت اتصال استخوان با مفصل مصنوعی انتخاب کند.
- آیا عمل تعویض مفصل زانو عوارضی دارد؟
- در این بخش از محتوای آشنایی با عمل تعویض مفصل زانو می‌خواهیم عوارض این عمل را در صورت وجود مورد بررسی قرار بدهیم.
با وجود ریسک پایین این عمل در مقایسه با سایر عمل‌های جراحی در انسان، همچنان احتمال بروز عوارض، وجود دارد. اما اگر این جراحی توسط جراح باتجربه با علم روز، استفاده از پروتز (ایمپلنت) باکیفیت و ... انجام شود، عوارض به حداقل و نزدیک به صفر کاهش پیدا میکند. در ادامه این موارد را دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد:
- بروز عفونت‌های جزئی در محل جراحی که با مصرف آنتی بیوتیک‌ها و رعایت بهداشت به راحتی برطرف خواهد شد.
- بروز عفونت‌های عمیق در ناحیه مفصل که در این موارد معمولا عمل جراحی مجدد انجام می‌شود.
- آسیب یا بروز ترک خوردگی استخوان‌های اطراف که ممکن است حین انجام عمل اتفاق افتد و امری طبیعی است.
- درد در ناحیه ی مفصل مصنوعی که این درد ناشی از لقی پروتز در محل جراحی می‌باشد.
- در رفتگی و شل شدن پروتز که امکان خارج شدن پروتز از محل اتصال با استخوان وجود دارد و در برخی از موارد بدون نیاز به عمل مجدد ترمیم می‌شود.
- وجود لخته خونی در محل جراحی از شایع ترین عوارض جراحی تعویض مفصل زانو است که به راحتی و با تجویز داروهای لازم برطرف خواهد شد.
مزایای عمل تعویض مفصل زانو برای بیماران
مهم‌ترین مزیت‌های عمل تعویض مفصل زانو، از بین بردن درد، رفع محدودیت، اصلاح انحراف زانو و... است. درد بدون شک علت اصلی است که بیمار را مجبور به انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو میکند. بهبود درد پس از عمل قطعی است. اکثر بیماران پس از عمل جراحی درد کمتر و افزایش فعالیت و کیفیت زندگی را تجربه می‌کنند. حدود 93 تا 97 درصد افراد، پس از عمل جراحی تعویض مفصل زانو بهبود درد را گزارش داده‌اند. عمر مفاصل مصنوعی بین 10 تا 35 سال است ولی بطور کلی این زمان بستگی به چگونگی زندگی فرد و نوع پروتز دارد. در حالت کلی می‌توان گفت جراحی زانو مزایای زیر را به همراه دارد:
- مهم ترین فایده تعویض مفصل زانو از بین رفتن درد و ناتوانی در بیمار می‌باشد.
- احتمال بروز عفونت و ریسک خونریزی در این روش بسیار پایین می‌باشد و در صورت بروز در مدت زمان بسیارکوتاهی از بین خواهد رفت.
- یکی از شایع‌ترین موضوعاتی که بیماران از آن گله‌مند هستند مشکل در نشستن و راه رفتن آنها است که با استفاده از این روش دامنه حرکت آنها کاملا بهبود خواهد یافت.
- اگر پای بیمار حالت ضربدری یا پرانتزی داشته باشد پای او صاف شده و به طور کامل بهبود می‌یابد.
تغییر شکل مفصل پس از انجام جراحی تعویض مفصل زانو
هنگامی‌که فردی نیاز به عمل تعویض مفصل زانو داشته باشد، زانوهایش به شکل پرانتزی یا ضربدری می‌شود. پروتز زانو یا همان مفصل مصنوعی، با تاثیر بر مفصل ران باعث تصحیح حالت ضربدری یا پرانتز زانو می‌شود. بدون شک پس از قرار دادن پروتز زانو، تحرک مفصل بهبود می‌یابد. اما بهبود با قرار دادن پروتز پایان نمی‌یابد. پس از بهبودی از جراحی ، تقویت استخوان‌ها و ساختارهای عضلات ضروری خواهد بود. در همین راستا راه رفتن با عصا، چوب زیر بغل یا واکر برای مدت بسیار کوتاهی توصیه می‌شود. این طبیعی است که در ابتدا قوس مفصلی کامل نباشد، اما به تدریج متوجه پیشرفت توانبخشی می‌شوید.
بیمارانی که از وضعیت زانوی خود رنج می‌برند و نیاز به عمل جراحی دارند، دچار تغییرات مختلفی در زندگی می‌شوند. بیماران قبل از عمل جراحی برای انجام فعالیت‌های عادی و روزمره زندگی به طور کامل به اطرافیان خود وابسته هستند. پس از عمل تعویض مفاصل زانو به دلیل کاهش درد و بهبود کیفیت کیفیت زندگی استقلال خود را به دست آورده و میزان فعالیت بدنی و عملکرد بیشتری را انجام می‌دهند.
درصد بسیار کمی از بیماران پس از آرتروپلاستی کامل زانو درد کم یا خفیفی دارند (به مدت محدود)، اما برای انجام فعالیت‌های اساسی روزمره زندگی هیچ مشکلی برای خرید و وظایف اداری، راه رفتن و غیره ندارند. این بیماران که تا قبل از عمل جراحی بسیار ناتوان بودند، بهبود زیادی را در کیفیت زندگی خود مشاهده خواهند کرد.
عمر پروتز زانو چقدر است؟
یکی از سوالات رایجی که بیماران از پزشک خود دارند، طول عمر پروتز زانو می‌باشد. تولید کنندگان مفاصل مصنوعی همواره در تلاش هستند تا ایمپلنت زانویی تولید کنند که ماندگاری بالایی داشته باشد. عوامل زیادی می تواند از طول عمر پروتز زانو افزایش یا کاهش دهد.
مهارت و تجربه جراح، نوع پروتز به کار رفته شده در زانو، تکنیک جراحی، استریلیتی اتاق عمل، مراقبت‌های ویژه و ... می تواند طول عمر پروتز را افزایش دهد. به طور کلی بیشتر از 90 درصد از افراد می‌توانند به مدت سه دهه و بیشتر از پروتز خود استفاده کنند. مراقبت‌های ویژه و انجام حرکات ورزشی خاص تحت نظر پزشک و فیزیوتراپ موجب افزایش طول عمر پروتز خواهد شد. اما عواملی که بر روی کاهش طول عمر پروتز زانو تاثیر مستقیم می گذارند عبارت است از:
سن بیمار
افرادی که در سنین جوانی جراحی تعویض را انجام می‌دهند به دلیل فعالیت‌های زیادی که دارند ممکن است مجدد عمل تعویض را بعد از 50 سالگی تکرار کنند. بنابراین طول عمر پروتز زانو با سن رابطه عکس دارد. هرچه سن کمتر باشد طول عمر پروتز کاهش خواهد یافت.
وزن بیمار
وزن عامل مهمی در کم شدن طول عمر پروتز می‌باشد. چرا که فشار بیشتری بر روی ایمپلنت وارد می‌شود. بنابراین متعادل بودن وزن در افزایش طول عمر ایمپلنت موثر خواهد بود.
فعالیت بیمار
برخی فعالیت های ممکن است برای کسانی که عمل تعویض زانو را انجام داده‌اند مناسب نباشد. ممکن است فرد درد یا ناراحتی در حین انجام این نوع حرکات نداشته باشد اما موجب تسریع در فرسودگی مفصل مصنوعی شود.
نادیده گرفتن عوارض
عوارض جانبی برخی بیماری ها و داروها می تواند تاثیر بسزایی بر رو عمل تعویض زانو بگذارد. به عنوان مثال افراد مبتلا به پوکی استخوان باید پیش از عمل جراحی به طور کامل تحت درمان قرار بگیرد چرا که شکستگی استخوان می‌تواند عملکرد پروتز را تحت شعاع قرار دهد.
بهترین جراح زانو (آرتروپلاستی)
پیشرفت علوم پزشکی در شناخت بیماری‌ها، شیوه‌های تشخیص و نحوه درمان بیماری‌های مختلف، روش‌های درمان را دچار تحول چشمگیری نموده است. از همین رو انتخاب پزشک به روز، زبده و باتجربه که با روش‌های روز دنیا عارضه را تشخیص و در کمترین زمان درمان را آغاز کند بسیار حائز اهمیت می‌باشد. مفصل پاها به ویژه مفصل زانو از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و درمان آن بسیار مهم می‌باشد، چرا که عدم درمان این عارضه، امکان آسیب به سایر مفاصل را افزایش خواهد داد. اما این درمان باید توسط بهترین جراح زانو صورت بگیرد. پزشک متخصص ارتوپد یا جراح متبحر زانو اقدامات درمانی را در راستای بهبودی کامل بیمار عملی نماید. تشخیص سریع و درمان به موقع از ویژگی های بهترین جراح زانو می‌باشد. جراحی که سال‌ها در زمینه تعویض مفصل سابقه درخشان داشته و تجارب او در بین سایر بیماران شنیده می‌شود.
به طور کلی عمل تعویض مفصل زانو عوارض خاصی را به دنبال ندارد و در صورت وجود هم بنابه تشخیص وضعیت بیمار توسط پزشک این عوارض با تجویز استراحت و دارو توسط پزشک قابل رفع هستند.
انجام موفقیت‌آمیز بیش از 12.500 عمل مفصل لگن و زانو نشان از توانمندی‌های دکتر افشین طاهری اعظم در زمینه جراحی لگن و زانو است. دکتر طاهری اعظم همچنین دارای بورد تخصصی ارتوپدی از دانشگاه تهران، دوره جراحی هیپ و فلوشیپ‌های تخصصی از دانشگاه تهران، اتریش و آلمان است. هدف اصلی تیم جراحی دکتر طاهری اعظم بازگرداندن توانمندی‌های حرکتی شما با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته می‌باشد.
